U skladu sa Programom fitosanitarnih mjera za 2020. godinu (Sl. list CG 9/20) i Planom službenih kontrola za 2020. godinu, realizovan je posebni nadzor nad štetnim organizmom Pepino mosaic virus-a (PepMV) radi utvrđivanja njegovog prisustva na paradajzu.
S obzirom da ovaj virus do sada nije potvrđen na teritoriji Crne Gore (mada je njegovo prisustvo potvrđeno u mnogim državama uključujući i veliki broj evropskih država), veoma je važno blagovremeno vršenje nadzora, kako bi se u slučaju utvrđivanja eventualnog prisustva fitosanitarne mjere sprovele na vrijeme i spriječilo njegovo širenje.
Pepino mosaic virus (PepMV) može da izazove značajne štete u proizvodnji paradajza u zaštićenom prostoru, a glavni put prenošenja ovog virusa je sjemenom i zaraženim rasadom. PepMV je visokoinfektivan, veoma postojan i lako se širi mehanički, kontaktom biljaka, kontaminiranim oruđem, odećom ili rukama. Mada ispoljavanje simptoma zavisi od uslova spoljašnje sredine i reakcije sorte paradajza štete su uvijek velike i plodovi nemaju tržišnu vrijednost. Najvažnija mjera je sprečavanje pojave bolesti upotrebom zdravog sjemena i rasada.
U skladu sa navedenim i u skladu sa Instrukcijom virusologa Fitosanitarne laboratorije Biotehničkog fakulteta, fitosanitarna inspekcija je jedan dio uzorkovanja izvršila u periodu dok je paradajz bio u fazi rasada, a drugi dio u kasnijoj fazi vegetacije radi uočavanja eventualno prisutnih simptoma zaraze.
Fitosanitarna inspekcija je Virusološkoj laboratoriji dostavila ukupno 50 uzoraka biljaka paradajza (Solanum lycopersicum L.) iz zaštićenog prostora na različitim lokalitetima u Crnoj Gori.
Shodno EPPO dijagnostičkom protokolu PM 7/113(1), uzorci se testiraju DAS-ELISA testom uz korišćenje poliklonalnih antitijela specifičnih za detekciju svih do sada opisanih sojeva PepMV.
Rezultati seroloških analiza su pokazali ODSUSTVO Pepino mosaic virus-a (PepMV).
Mada prisustvo ovog virusa nije potvrđeno na teritoriji Crne Gore, proizvođači paradajza u zaštićenom prostoru treba da sprovode preventivne mjere za sprječavanje pojave i eventualno širenje virusa, kao i da vrše vizuelne preglede. Ukoliko proivođači primjete simptome treba da obavijeste nadležnog fitosanitarnog inspektora ili izvrše prijave na telefone Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove: 020/201-945; fax: 020/201-946 ili upravazabezbjednosthrane@ubh.gov.me.
Opis simptoma:
Biljke zaražene Pepino mosaic virus-om često imaju kržljav vrh koji može podsjećati na lišće koprive. Lišće oko vrha može imati tamne pjege, a donje lišće smeđe, nekrotične pjege. Često je za zaražene biljke karakteristčna vretenavost lišća (šiljasto i suženo lišće), klobučavost (mjehuravost) lisne površine i blago žućenje između nerava. Listovi zaraženih biljaka ne moraju uvijek da pokazuju simptome. Simptomi uočeni na zaraženim plodovima opisani su kao mramoravost plodova. Takođe, zaraženi plodovi ispoljavaju neravnomjerno sazrijevanje.
Preventivne mjere za sprječavanje pojave i eventualnog širenja:
- korišćenje zdravog sjemena i rasada za zasnivanje proizvodnje;
- ispred staklenika/plastenika držati posude sa rastvorom NaOH ili KOH, za dezinfekciju obuće pri ulasku, ili izlasku iz staklenika;
- ograničiti nezaposlenim licima ulazak u staklenik/plastenik;
- kontrolisati kretanje radnika po stakleniku, a naročito iz proizvodnih djelova u slučaju kada ima više staklenika/plastenika, ali i u okviru jednog objekta;
- ne dozvoliti unošenje drugih plodova paradajza;
- radnici u staklenicima/plastenicima treba da koriste čiste zaštitne radne mantile, nose zaštitne rukavice odnosno peru ruke toplom vodom i sapunom (prije ulaska i po izlasku), a preporučuje se i upotreba dezinfekcionog rastvora u okviru proizvodne jedinice;
- redovno održavanje zaštitne odjeće pranjem u toploj vodi (950C) i druge mjere.
Fotografije sa simptomima Pepino mosaic virusa, preuzete su sa EPPO sajta.