Informacija o Predlogu zakona o računovodstvu i reviziji

Predlog Zakona o računovodstvu i reviziji RCG

- Informacija -

Oblast regulisanja

Predlog Zakona o računovodstvu i reviziji uređuje uslove i način vođenja poslovnih knjiga, sastavljanje i prezentaciju finansijskih iskaza, kao i uslove i način sprovođenja postupka i vršenja revizije finansijskih iskaza.

Na koga se odnosi
Odredbe Predloga Zakona primjenjuju se na pravna lica registrovana za obavljanje privredne i društvene djelatnosti i djelove stranih društava. Ovaj Zakon se ne odnosi na subjekte koji se finansiraju iz budžeta i vanbudžetskih fondova.

Sertifikacija računovodja
Ovlašćene računovođe
Novi Predlog Zakona ne uskraćuje status i prava postojećih ovlašćenih računovođa. Ovlašćene računovođe koje su to zvanje stekle po ranijem programu mogu nastaviti da obavljaju računovodstvene usluge pod tim zvanjem.
Sertifikovane računovođe
Ukoliko neko želi međunarodno priznato zvanje sertifikovani računovođa onda mora dokazati poznavanje međunarodnih računovodstvenih i revizorskih standarda tako što će položiti ispite po programu koji je po standardima Međunarodne federacije računovodja (IFAC). Novi Predlog Zakona propisuje da sertifikat računovodje može steći lice koje, pored toga što je položilo navedene ispite, ispunjava i sljedeća tri uslova:

a) ima visoku stručnu spremu,
b) ima tri godine radnog iskustva na računovodstvenim poslovima,
c) nije osuđivano za krivično djelo koje ga čini nedostojnim za obavljanje
poslova iz oblasti računovodstva.

Institut računovođa i revizora Crne Gore utvrđuje ispunjenost uslova i izdaje sertifikat računovođe.

Licenciranje revizora:
U skladu sa Predlogom Zakona o računovodstvu i reviziji, da bi neko lice dobilo licencu revizora mora ispuniti sljedeće uslove, i to:
a) da je sertifikovani računovođa;
b) da je najmanje dvadeset četiri mjeseca pod nadzorom revizora obavljalo djelatnost revizije pravnih lica iz člana 12 stava 2 ovog Zakona; i
c) da nije osuđivano za krivično djelo koje ga čini nedostojnim za obavljanje poslova iz oblasti računovodstva i revizije.
Predlogom Zakona o računovodstvu i reviziji, koji je trenutno u skupštinskoj proceduri, potvrđena je obaveza koju propisuje vazeći Zakon o računovodstvu i reviziji kada je u pitanju licenciranje revizora. Prema važećem Zakonu, revizori sa privremenim licencama, koje im je ranije izdalo Ministarstvo finansija, moraju položiti ispite utvrđene programom sertifikacije kako bi dokazali poznavanje međunarodnih računovodstvenih standarda. U suprotnom, privremene licence revizora bice poništene.

U skaldu za Predlogom Zakona, revizori sa privremenim licencama imaju obavezu da do 31. marta 2006. godine potvrde svoje licence kroz polaganje četiri dodatna ispita predviđena programom Instituta u skladu za IFAC-ovim standardima edukacije. U skladu sa važecim Zakonom, Ministarstvo finansija je
izdalo 21 licencu (tokom 2005. godine jos 18) stručnjacima sa dugogodisnjom praksom u oblasti racunovodstva i revizije, pod uslovom da imaoci ovih privremenih licenci u propisanom periodu polože stručni ispit i time steknu trajne revizorske licence (clan 22 stav 1). U suprotnom, izdate licence će
biti oduzete.

Dakle, odredbe novog Zakona ne nameću dodatne obaveze pred crnogorske revizore, vec ih, naprotiv, oslobađaju zahtjeva za kontinuiranim potvrđivanjem znanja putem polaganja ispita i, umjesto toga, definišu sertifikaciju kao uslov dobijanja stalnih licenci.
Institut računovodja i revizora Crne Gore
Zakonom o računovodstvu i reviziji iz 2002. godine osnovan je Institut računovođa i revizora Crne Gore (clan 17 19) kao samostalna, nezavisna, profesionalna organizacija kojoj su delegirana javna ovlašćenja iz oblasti računovodstva i revizije, što podrazumijeva:

- usvajanje i objavljivanje Međunarodnih računovodstvenih standarda (MRS) i Međunarodnih standrda revizije (MSR) i odgovarajućih objašnjenja,
- izdavanje pojednostavljenih računovodstvenih pravila za mala i srednja preduzeća koja su saglasna sa Međunarodnim računovodstvenim standardima,
- utvrđivanje uslova u pogledu stručne spreme i radnog iskustva za sticanje stručnih zvanja knjigovođa, računovođa i revizora,
- utvrđivanje programa polaganja ispita za sticanje stručnih zvanja računovodja i revizora, kao i potrebnog iskustva kandidata koji će polagati ispit,
- sprovođenje programa obuke za računovođe i revizore,
- vođenje registra stručnih zvanja itd.

Osnivanjem Instituta računovodja i revizora na Instutut je delegirana obaveza osposobljavanja stručnih kadrova potrebnih crnogorskoj ekonomiji.

Novim Predlogom Zakona se Institutu potvrđuju delegirana ovlašćenja i ustanovljava formalni nadzor nad njegovim aktivnostima.

Program Edukacije
Uvođenjem obaveze primjene važećih Međunarodnih računovodstvenih standarda (MRS) i Međunarodnih standarda revizije (MSR), kao i prijemom naše zemlje u Međunarodnu federaciju računovođa (IFAC), bilo je neophodno usaglasiti program edukacije Instituta računovođa i revizora Crne Gore, kao tijela koje je u ime Republike član IFAC-a, sa programom edukacije te organizacije.
U skladu sa standardima IFAC-a lica koja se prvi put uključuju u program sertifikacije imaju obavezu da polože 14 ispita. Za ovlašćene računovođe, Institut je, u skladu sa međunarodnim standardima edukacije, usvojio modifikovani program edukacije kojim se ovlašćenim računovođama daje mogućnost da polaganjem 4 "kodenzovana" ispita, koja obuhvataju gradivo 6 ispita, steknu međunarodno priznato zvanje "sertifikovani računovođa." Obaveza definisana članom 22, Zakona o računovodstvu i reviziji iz 2002. godine odnosi se upravo na ta 4 ispita.
Novim Zakonom o računovodstvu i reviziji Ministarstvo finansija delegira javna ovlašćenja iz ove oblasti Institutu računovodja i revizora Crne Gore, čime se daje saglasnost na program edukacije Instituta koji je u skladu sa obrazovnim zahtjevima IFAC-a.
Ranije stečena zvanja (računovodja, samostalni računovodja i ovlašćeni računovođa) ostaju na snazi i ukoliko njihov nosilac odluči da se ne podvrgne procesu sertifikacije, čime se štite njihovi interesi i potvrđuje validnost ranije izdatih sertifikata. Ovlašćene računovođe mogu nastaviti da obavljaju poslove iz ove oblasti nezavisno od želje da svoje znanje unaprijede kompletiranjem cjelokupnog programa. Potreba za sertifikacijom će se razviti, na tržištu, ukoliko poslodavci budu davali prednost računovodjama sa zvanjem sertifikovanog računovodje u odnosu na ovlašćene računovođe.
Do donošenja Zakona iz 2002., računovođe koje su kompletirale program edukacije od 8 ispita stekle su zvanje "ovlašćeni računovođa". Do donošenja tog zakona u Crnoj Gori nije postojala obaveza primjene MRS i MSR, te samim tim ni tadašnji program edukacije nije sadržao ispite iz navedenih oblasti.

Rezime o Predlogu Zakona o računovodstvu i reviziji
- u znatnoj mjeri smanjuje troškove poslovne zajednice putem liberalizacije tržišta revizije i time smanjenja cijene revizorskih usluga
- rezultira iz potrebe da se dodatno uredi i usaglasi regulativa iz oblasti računovodstva i revizije;
- ne uskraćuje status i prava postojećih ovlašćenih računovodja i ne propisuje obavezu sertifikacije ovlašćenih računovođa,
- ne stavlja pred postojeće revizore dodatna opterećenja, već potvrđuje obavezu definisanu postojećim Zakonom koja je bila uslov izdavanja licenci;
- ne poništava i ne degradira postojeća zvanja i ne oduzima, već stvara prostor za razvoj biznisa u Crnoj Gori; te
- u potpunosti uvažava direktive i preporuke Evropske Unije, kao i standarde koji regulišu ovu oblast.
Opravdanost donošenja novog Zakona
Zakonom iz 2002. godine ("Sl. List RCG" br. 06/02) uvode se određene novine u oblasti računovodstva i revizije, kojim se po prvi put uvodi obaveza primjene Međunarodnih računovodstvenih standarda (MRS) i Međunarodnih standarda finansijskog izvještavanja (MSFI) koje je proglasio Odbor za međunarodne računovodstvene standarde (the International Accounting Standards Board IASB). Takođe se propisuje da se revizija i prezentiranje finansijskih iskaza sprovodi po Međunarodnim standardima za reviziju (MSR) koje je usvojio i objavio Institut računovođa i revizora.
Navedeni zakon je u prelaznom periodu definisao obavezu primjene 18 Standarda, a od 1. januara 2004. godine obavezna je primjena svih Standarda i odgovarajućih pojašnjenja Standarda koje donosi IASB.
Takođe, Zakonom je osnovan Institut računovođa i revizora Crne Gore kao samostalna, nezavisna, profesionalna organizacija kojoj su delegirana javna ovlašćenja iz oblasti računovodstva i revizije.

Nakon stupanja na snagu Zakona o reviziji i računovodstvu uočene su određene manjkavosti i nepreciznosti. Zbog toga je Ministar finansija morao, u dva navrata (u martu i novembru 2002. godine), da interveniše sa podzakonskim aktima uputstvima, u kojima je detaljnije razrađivan način obavljanja revizorskih poslova u Crnoj Gori.

Medjutim, Uputstva za sprovođenje važećeg Zakona nijesu doprinijela efikasnijem uređenju ove oblasti. Nedostatak većeg broja revizora sa licencom u Crnoj Gori doveo je do toga da su finansijski iskazi dostavljani Privrednom sudu bez revizorskih izvještaja ili su revizorske izvještaje potpisivali revizori bez licence. Takođe, nepreciznosti i nejasnoće oko uslova i rokova sertifikacije, odnosno sticanja trajne licence za bavljenje revizorskim poslovima uslovili su neuređenost ovog tržišta, što je uticalo na kvalitet usluga i cijenu, kao i pouzdanost i vjerodostojnost finansijskih izvještaja i podataka. Postojeće "normativne praznine" služile su za sticanje i korišćenje monopolskih pozicija.

Stoga se, u februaru 2004. godine, pristupilo izradi novog Zakona, s ciljem da se otklone nepreciznosti prethodnog teksta i zakonski uobliče novine u oblasti računovodstva i revizije. Novi Predlog Zakona je pripremljen s obzirom da bi izmjene i dopune bile necjelishodne, jer bi obuhvatale više od 50% postojećeg teksta Zakona. Prilikom izrade Predloga Zakona vodilo se računa o najboljim međunarodnim standardima i praksi i o činjenici da treba stvoriti ulsove da se računovodstvena i revizorska profesija razvije. U izradi Predloga Zakona učestovali su predstavnici Ministarstva finansija RCG, USAID/BearingPoint, kao i stručnjaci Centralne banke Crne Gore, Komisije za hartije od vrijednosti Crne Gore, Montenegro biznis alijanse, Unije poslodavaca Instituta računovođa i revizora Crne Gore i drugih stručnih i profesionalnih tijela. Iako je Predlog Zakona rezultat kompromisa izmedju mnogih, često i oprečnih stavova, vodilo se računa da su nove odredbe na liniji sa najboljom međunarodnom praksom i standardima koji u svijetu regulisu ovu oblast. Tokom redovne procedure, dobijeni su komentari i potrebna saglasnost Ministarstva pravde i Sekretarijata za zakonodavstvo.

Predlagač je od Ministarstva za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije dobio misljenje o djelimičnoj uskladjenosti Nacrta sa direktivama Evropske unije, zbog kriterijuma kojim su definisana pravna lica koja podliježu obavezi godišnje revizije finansijskih iskaza (clan 12 Predloga). Stavom 2 definiše se da obavezi godišnje revizije podliježu sva akcionarska društva, kao i društva sa ograničenom odgovornošću koja ispunjavaju dva od slijedeća tri kriterija:
a. iznos ukupnih sredstava (aktiva) iznad 2 miliona eura
b. ostvareni godišnji prihod iznad 4 miliona eura i
c. prosječan broj zaposlenih u toku poslovne godine iznad 50 radnika,

dok Direktiva predlaže najmanje milion eura aktive, godišnji prihod on najmanje 2 miliona eura i prosječan broj zaposlenih iznad 50 radnika.

Predlagač je definisao nešto strožije ktirerijume od onih sugerisanih Direktivom rukovodeći se praksom zemalja članica EU i zemalja kandidata za prijem u EU iz regiona (u Hrvatskoj je usvojeno 8 i 16 miliona, respektivno). Namjera je bila da se donekle redukuje broj obveznika revizije, imajući u vidu limitirani broj revizora sa licencom. Sa druge strane, većina društava sa ograničenom odgovornošću u Crnoj Gori su pravna lica sa malim brojem vlasnika koji mogu, ako to žele, da pribave mišljenje nezavisnog revizora, a nametanjem obavezne revizije samo se povećavaju troškovi poslovanja. Tako je određeni broj malih preduzeća oslobođen, između ostalog, i dodatnog finansijskog opterećenja.

U svim ostalim aspektima Predlog je usaglašen sa zahtjevima IV i VIII Direktive EU.

Osim navedenih, jedna od važnijih izmjena koja predstavlja značajan ustupak Vlade sa ciljem demonopolizacije tržišta jeste uvođenje kategorije revizora preduzetnika, kao i mogućnost osnivanja revizorskog društva od strane samo jednog revizora sa licencom (clan 15). Predviđeno je i uvođenje Komisije za kontrolu revizorske prakse koja bi trebalo da riješi problem angažovanja revizora bez licence od strane preduzeća.
Namjera Vlade je da podstakne strane investicije i ekonomski razvoj, a jedan od načina na koji se to može postići je dinamično tržišta za računovodstvene i revizorske usluge, gdje postoji konkurencija cijena, koja će dovesti do smanjenja troškova poslovne zajednice vezano za ovu vrstu usluga. Osnovna intencija Predloga zakona je da kroz deregulaciju i demonopolizaciju u ovoj oblasti stvori institucionalne pretpostavke za smanjenje cijena revizorskih usluga, a samim tim i za smanjenje troškova poslovne zajednice. Osim toga, smanjenje navedenih troškova i bolja kontrola kroz uvođenje Komisije za kontrolu revizorske prakse trebalo bi da riješi problem angažovanja revizora bez licence od strane preduzeća. Pošto se Zakon odnosi na privredu, važno je osigurati da korisnik od pružalaca usluga dobija usluge koje i zahtijeva, kako u pogledu kvaliteta usluga, tako i vrijednosti koje dobija za svoj novac.