Saopštenje za javnost PRSP Upravljačke jedinice

1. HRONOLOGIJA KREIRANJA SRRS U CRNOJ GORI

Crna Gora je, na predlog medjunarodnih finansijskih organizacija, definisala tzv. Predpristupnu strategiju smanjenja siromaštva koju je usvojio Zajednički komitet Svjetske banke (SB) i Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) 22.jula 2002.godine. U avgustu Vlada RCG je formirala Medjuministarsko radno tijelo, kojim je koordiniralo Ministarstvo rada i socijalnog staranja. Nekoliko mjeseci radilo se na definisanju projektnog zadatka, pripremi budućeg ekspertskog tima Vlade RCG i pregovoru sa donatorima. Početkom novembra 2002 održan je Prvi forum SB i MMF o smanjenju siromaštva u Badenu, Austrija, gdje je učestvovala i desetočlana delegacija Crne Gore (predstavnici Vlade, eksperata i NVO sektora / MANS, ISSP), gdje su se sve zemlje regiona upoznavale sa profilom i značajem ovog dokumenta.

Vladu RCG, za izradu PRSP dokumenta podržali su SB i DFID. Nevladin sektor, kao partnere pri izradi strategije pomagali su, pored SB, i ostali donatori, posebno UNDP, CRS, CIDA, USAID. Veoma veliki broj NVO bio je uključen u participativni proces i dodatna istraživanja. Saradnja Vlade i NVO sektora bila je tokom cijelog procesa izrade strategije veoma korektna i kvalitetna.

Upravljačka jedinica PRSP projekta formirana je januara 2003 pri Ministarstvu rada i socijalnog staranja, a ekspertske radne grupe počele su svoj rad u martu 2003. Tokom aprila i maja održani su konstitutivni sastanci savjetodavnih odbora projekta (parlament, lokalna zajednica, medjunarodni razvojni partneri, privatni sektori i socijalni partneri, i civilno društvo). Rezultati prvih istraživanja o indikatorima siromaštva prezentovani su na Prvoj PRSP konferenciji, 16.maja 2003.godine, kada su prezentovana i istraživanja NVO sektora o potrošnji domaćinstava u Crnoj Gori i NVO izvještaj sa participativnog procesa. Uoči Druge konferencije (30.jul 2003), ovaj dokument je dobio puni naslov: Strategija razvoja i redukcija siromaštva u Crnoj Gori (SRRS, ili po engleskoj verziji originalnog naziva - DPRSP), odslikavajući na taj način jedinstvo procesa podsticanja rasta i postepenog smanjenja siromaštva.

U širokom participativnom procesu aktivno su učestvovali svi segmenati društva: Parlament, lokalna zajednica, socijalni partneri, NVO sektor, međunarodni razvojni partneri koji djeluju na području Crne Gore i predstavnici marginalizovanih grupa. Predstavnici Vladinog ekspertskog tima bili su na konsultacijama u svim opštinama Crne Gore, prije izrade finanalne verzije Strategije.

Konsultacije, pristigli komentari i izvještaji, dodatna istraživanja o profilu siromaštva koje je ISSP radio u saradnji sa romskim NVO i ekspertima SB, kao i aktivan rad Ekspertske radne grupe u saradnji sa resornim ministarstvima, proizveli su finalnu verziju dokumenta.

SRRS za Crnu Goru podržao je Savjet projekta 31.oktobra 2003.godine. Dokument je usvojen od strane Vlade RCG 6.novembra 2003.godine i time stekao legitimitet za predstavljanje potencijalnim donatorima.

SRRS za Crnu Goru napravljena je u rekordno kratkom vremenu, uz široki participativni proces. U Ekspertskom timu Vlade RCG radilo više od 70 ljudi ( 14 doktora nauka, 3 magistra, dok su svi ostali sa fakultetskom diplomom i višegodišnjim iskustvom u specijalističkim djelatnostima). U savjetodavnim odborima PRSP projekta bilo je angažovano više od stotinu ljudi. A u ukupnom projektu radilo je i 29 NVO.

Zajedničkim radom, stiglo se da Strategija bude prezentovana na Donatorskom sastanku u Briselu, 18.novembra 2003.godine.

U decembru mjesecu Vladin tim organizovao je finalnu PRSP radionicu o srednjoročnom planiranju budžetske politike i PRSP dokumentu. Početkom decembra 2003. godine predstavnici Crne Gore su boravili u Albaniju sa ciljem upoznavanja sa institucionalnim aranžmanom PRSP u njihovoj zemlji.

U januaru su svi izvještaji NVO sektora integrisani u posebnu knjigu i prezentovani na Okruglom stolu Iskustva participativnog procesa. U januaru i februaru sprovedena su i dodatna istraživanja o indikatorima siromaštva u oblasti socijalne zaštite, obrazovanja, zdravstva i še od vodosnabdijevanja. Upravo je završena i razrada PRSP projekata, koji će pomoći Vladi RCG za bolju koordinaciju donatorskog programa u narednom srednjem roku.

Bord Direktora SB i MMF usvojio je finalnu verziju SRRS na sjednici od 16.marta 2004.godine i ocjenio dokument kao veoma kredibilnu strategiju za smanjenje siromaštva u Crnoj Gori.

U martu su održane nacionalna i regionalna razvojna debata u organizaciji SB Instituta, a 15-člana delegacija Crne Gore bila je na Drugom balkanskom forumu za smanjenje siromaštva u Solunu, koji su organizovali SB, MMF i ostali donatori, a gdje su prezentirani glavni elementi iz strategije i budući planovi za implementaciju i monitoring. Bili su i predstavnici NVO, ovaj put CRNVO i ISSP, uz predstavnike Vlade, lokalne zajednice, privatnog sektora, ekspertskog tima i medija.


2. ZAJEDNIČKE OCJENE O STRATEGIJI ZA SMANJENJE SIROMAŠTVA CRNE GORE PRIPREMLJENE OD OSOBLJA MEDJUNARODNOG MONETARNOG FONDA I SVJETSKE BANKE

Izvršni direktori MMF i SB smatraju da je PRSP za CRNU GORU kredibilna strategija za smanjenje siromaštva i da predstavlja adekvatnu osnovu za dalju podršku SB Crnoj Gori.


3. TEKUĆE AKTIVNOSTI VLADE RCG NA IMPLEMENTACIJI STRATEGIJE

Vlada RCG usvojila je Plan implementacije SRRS na sjednici od 18. marta 2004.godine, kojim je odredila Ministarstvo rada i socijalnog staranja za koordinirajuće za praćenje realizacije SRRS. U okviru ovog ministarstva djelovaće PRSP Jedinica za monitoring i evaluaciju koja će biti u svakodnevnom kontaktom sa Vladinim tijelima, NVO sektorom, predstavnicima lokalne zajednice, socijalnim partnerima, medijima i međunarodnim razvojnim partnerima. Dakle to će biti mjesto gdje će se objedinjavati sve informacije i dostavljati svim zainteresovanim stranama. Ova jedinica će sačinjavati informacije vezane za implementaciju SRRS, predlagati konkretne projekte donatorima u cilju uspostavljanja što kvalitetnijeg sistema monitoringa i evaluacije, prikupljati informacije o projektima koji se realizuju po različitim sektorima. U tom cilju će biti neophodno ostvariti tijesnu saradnju sa Ministarstvom za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije koje je zaduženo za harmonizaciju donatorske pomoći I Ministarstvom finansija.

Koordinaciono tijelo za implementaciju SRRS će sačinjavati predstavnici: Ministarstva rada i socijalnog staranja, Ministrastva prosvjete i nauke, Ministarstva zdravlja, Ministarstva finansija, Ministarstva za ekonomske odnose sa inostranstvom i evropske integracije, Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Ministarstva zaštite životne sredine i uređenja prostora, Zavoda za zapošljavanje, Sekretarijata za razvoj kao i eksperti - lideri radnih grupa koje su učestvovali u izradi SRRS, predstavnici Parlamenta, lokalnih zajednica, NVO sektora, socijalnih partnera i medija.Ovo tijelo bi bilo u obavezi da prati implementaciju projekata, razmatra informacije koje sačini jedinica za monitoring i evaluaciju prije nego se dostave Vladi na razmatranje te relevantnim međunarodnim partnerima kad je to neophodno, kao i daje sve potrebne predloge i sugestije u cilju kvalitetnije implementacije.

Praćenje ostvarenih rezultata i evaluacija realizovanih projekata vršiće se kroz stalnu saradnju sa Centralnom bankom, MONSTAT-om, Institutom za strateške studije i prognoze, Ekonomsko-socijalnim savjetom kao i svim ostalim relevantnim institucijama i organizacijama koje mogu da ponude kvalitetne i verifikovane podatke.

U toku su pregovori sa medjunarodnim partnerima o podršci programu monitoringa i implementacije, sa akcentom na veće uključivanje lokalne zajednice u implementaciji Strategije (partnerstvo na lokalnom nivou i uključivanje lokalnih NVO).

Istovremeno, NVO sektor u Crnoj Gori nastavlja dalje svoja istraživanja (CRNVO, ISSP itd.) koja su najavljena na okruglom stolu o SRRS iz februara 2004, a koja su na fonu evaluacije dosadašnjih istraživanja i daljih istraživanja potrošnje domaćinstava.

Implementacija Strategije je u stvari već počela. SB je ključni partner Vlade RCG u reformi sektora zdravstva, gdje će se mnogi PRSP projekti iz ovog sektora realizovati u naredne tri godine (7 mil dolara). SB je na Donatorskoj konferenciji o reformi obrazovanja u Crnoj Gori obećala i finansijsku podršku za reformu obrazovanja od 5 mil dolara u 2005.godini. Svoju finansijsku podršku PRSP projektima najavili su mnogi drugi donatori, sa kojima je potrebno intenzivirati pregovore, posebno u oblasti socijalne zaštite. Kao što je rečeno u Strategiji, u realizaciji konkretnih programa aktivno će biti uključen i NVO sektor.

Nakon perioda od 18 do 24 mjeseca, SB očekuje da Crna Gora pripremi Prvi izvještaj o progresu na implementaciji SRRS. U medjuvremenu, direktno i preko drugih medjunarodnih partnera, SB obećava koordinaciju i konkretnu podršku za PRSP projekte.


4. KOMENTAR EKSPERTSKE RADNE GRUPE NA PISMO NVO MANS

U vezi sa navedenim pismom, iznosimo slijedeće konstatacije:

1. GENERALNA OCJENA: ovo je razvojni dokument, ekonomsko-socijalni program koji je usvojila Vlada RCG, koji je u skladu sa osnovnim razvojnim dokumentima Vlade. Njegov kvalitet i značaj je nesporan, što stoji i u ocjeni SB i MMF ("PRSP dokument pruža kredibilnu strategiju za smanjenje siriomaštva i predstavlja adekvatnu osnovu za dalju podršku SB u Crnoj Gori"). Strategija je napravljena za dobro svih gradjana u Crnoj Gori i nije opterećena bilo kakvim političkim, nacionalnim, vjerskim ili drugim bojama. Stoga se ne može koristi u ispraznu političku kritiku od strane nekvalifikovanih i nedobronamjernih nesvršenih studenata u NVO sektoru.
2. KONFLIKT INTERESA - Pri izradi strategije nije bilo nikakvog potencijalnog ni konkretnog konflikta interesa.
3. PROFIL SIROMAŠTVA Najbolje je navesti citat iz ocjene Borda direktora Međunarodnog monetarnog fonda i Svjetske banke: "Dijagnoze siromaštva u pojedinačnim PRSP procesima obije republike su veoma dobro odrađene i dijele nekoliko zajedničkih vrijednosti. Obije predstavljaju detaljnu analizu siromaštva baziranu na reprezentativnim, najnovijim i tehnički validnim podacima. Ovo predstavlja impresivan napredak od I-PRSP-a, kada nijesu bili dostupni nikakvi pouzdani podaci. Obije strategije prikazuju jaku analizu ranjivosti specifičnih kategorija neobrazovanih pojedinaca, ruralne populacije, starih, djece, velikih domaćinstava, nezaposlenih, invalida, izbjeglica i raseljenih lica, Roma i regionalnu dimenziju siromaštva. Podaci o profilu siromaštva korišteni su u razvijanju, opravdanosti i prioritizaciji političkih mjera predloženih u PRSP-u. Sakupljanje podataka i analiza su zaista bili participativni i otvoreni procesi uz tehničku pomoć Svjetske banke i ostalih donatora".
PRIORITETI I PROJEKTI U STRATEGIJI. IMPLEMENTACIJA Definisani su prioritetni sektori i predloženi projekati. Predvidjeno je oko 400 različitih projekata iz 11 oblasti. Prema procjeni troškova neophodnih projekata prioritetni sektori su: obrazovanje, poljoprivreda i regionalni razvoj, socijalna zaštita, zapošljavanje i zdravstvo.
Za nosioce aktivnosti po predloženim projektima prepoznate su institucije Crne Gore, koje će projekte realizovati u saradnji sa nevladinim sektorom i lokalnim zajednicam, uz donatorsku podršku. Implementacija je već počela u sektoru zdravstva, uz podršku SB, kao i u sektoru obrazovanja. Projekti pojedinih sektora realizuju se u skladu sa mogućnostima i planom rada Vlade, a realizacije većine navedenih projekata direktno je vezana za obim i intenzitet buduće donatorske podrške.
4. EKSPERTSKA RADNA GRUPA - U Ekspertskom timu Vlade RCG radilo više od 70 ljudi ( 14 doktora nauka, 3 magistra, dok su svi ostali sa fakultetskom diplomom i višegodišnjim iskustvom u specijalističkim djelatnostima). U savjetodavnim odborima PRSP projekta bilo je angažovano više od stotinu ljudi. A u ukupnom projektu radilo je i 29 NVO.


5. ZAKLJUČNE OCJENE

Ekspertski tim koji je radio na izradi Strategije, ljudi uključeni u praticipativni proces i različite domaće i medjunarodne razvojne organizacije dali su svoj puni doprinos da Strategija bude kvalitetan i validan dokument koji će mogućiti da medjunarodni razvojni partneri podrže program borbe protiv siromaštva u Crnoj Gori.
Smatramo sve navedene kritike NVO MANS krajnje neosnovanim, nestručnim, ispolitizovanim i nedobronamjernim, tim prije što su od samog početka bili uključeni u izradu Strategije.
Kao i do sada za sve one koji misle dobro Crnoj Gori i njenim gradjanima, ostajemo otvoreni za dalju saradnju.

Ostaje otvoreno pitanje legitimiteta NVO MANS (koja tvrdi da predstavlja "mišljenje svih gradjana") da iznosi ovakve neosnovane i nestručne kritike, kao i to ko podržava ovakve aktivnosti i koji se (politički) cilj želi postići ovakvim nastupom.

Snežana Mijušković
Rukovodilac PRSP Upravljačke jedinice
Ministarstvo rada i socijalnog staranja