Građanima koji su oročili novac u slučaju bankrotstva banke Fond za zaštitu depozita moraće u roku od 20 dana da isplati garantovani depozit u visini do 50.000 eura, dok će ostatak novca biti isplaćen u postupku sprovođenja stečaja u banci.
To je praksa u zemljama Evropske unije, a uskoro bi trebalo da bude pravilo i u Crnoj Gori s obzirom da je takvo rješenje predviđeno predlogom novog Zakona o zaštiti depozita, koji je ušao u skupštinsku proceduru.
Važećim Zakonom o zaštiti depozita propisano je da je visina garantovanog depozita u slučaju stečaja banke 5 000 eura, a da je rok za početak isplate 90 dana od dana nastanka zaštićenog slučaja.
Samostalna savjetnica u ministarstvu finansija Bojana Bošković kazala je za „Evropski reporter“ da je predlog zakona usaglašen sa evropskim zakonodavstvom u dijelu povećavanja nivoa zaštite depozita, skraćivanja rokova za postupanje Fonda u slučaju isplate garantovanih depozita, kao i unapređenja tehnika i procedura isplate.
Skraćen rok za isplatu sa 90 na 20 dana
Predlogom Zakona o zaštiti depozita predviđeno je postepeno povećavanje nivoa garantovanog depozita na način da će taj iznos u 2011. godini biti 20.000 eura, u 2012. godini 35.000 eura i 50.000 eura u 2013. godini.
«Na ovaj način obezbijediće se najveći mogući stepen usaglašavanja sa evropskim i međunarodnim praksama uvažavajući stepen razvijenosti finansijskog sistema u Crnoj Gori. Imajući u vidu činjenicu da kod nas još nema drugih kreditnih institucija osim banaka, ključne odredbe EU direktiva kojima se reguliše sistem garantovanja depozita su predviđene kroz odredbe predloženog zakona. U predloženom tekstu je obezbijeđeno uspostavljanje sistema za zaštitu depozita u koji su uključene sve banke, predloženo da se u sistem zaštite depozita uključe i filijale banaka koje posluju van Crne Gore, povećan je nivo garantovanog depozita i skraćen rok za isplatu garantovanog depozita» objasnila je Bošković.
Postupak utvrđivanja garantovanih depozita, kako je objasnila Bošković, nije bliže uređen evropskim direktivama, već je ostavljeno pravo državama članicama da to propišu, u skladu sa domaćim zakonodavstvom.
Važeći zakon daje pravo Fondu da, u postupku obračuna garantovanog depozita, umanji ukupne iznose depozita jednog deponenta za iznos svih njegovih obaveza koje ima prema banci.
Radi usklađivanja zakona sa domaćim zakonodavstvom predloženo je da se ukupni depoziti jednog deponenta umanjuju samo za iznos dospjelih obaveza.
Predloženim odredbama je, u odnosu na važeći zakon, pored usklađivanja roka za isplatu garantovanog depozita sa direktivama, detaljnije razrađen postupak i način isplate garantovanog depozita.
Direktiva 2009/14/EC, propisuje da se najkasnije u roku od 20 radnih dana od dana nastanka zaštićenog slučaja, uz mogućnost produženja za još 10 radnih dana, isplate svi deponenti, koji dostave verifikovani dokaz o pravu na isplatu garantovanog depozita.
Direktiva 94/19/EC utvrđuje obavezu državama članicama, da u skladu sa nacionalnim pravom, utvrde Fondu pravo na obeštećenje iz stečajne mase do visine isplaćenih depozita.
«Kako je Zakonom o stečaju i likvidaciji banaka ograničen rok za prijavu potraživanja, predlaže se rješenje da Fond u postupku prijavljivanja potraživanja dostavlja podatke o visini ukupnih obaveza za isplatu garantovanog depozita i na taj način se stvaraju uslovi da Fond blagovremeno prijavi svoja potraživanja», ističe Bošković.
U martu 2009. godine, Evropski Parlament i Savjet EU su usvojili izmjenu osnovne direktive o garantovanju depozita kojom je garantovani depozit u zemljama Evropske unije povećan na minimum 50.000 eura, a rok za isplatu skraćen na maksimum 20 radnih dana uz mogućnost da se, u opravdanim slučajevima, rok za isplatu produži za još 10 radnih dana.
Put za zaokruživanje finansijskog tržišta
«Načela za uspostavljanje sistema garantovanja depozita u EU utvrđena su Direktivom iz 1994. godine (Directive 94/19/EC) i izmjenom direktive iz marta 2009. godine (Directive 2009/14/EC). Kod usvajanja Direktiva 94/19/EC, pored uobičajenih razloga koji se odnose na stvaranje uslova za harmoničan razvoj aktivnosti kreditnih institucija i unapređenje slobode kretanja kapitala, kao ključni razlozi za njeno predlaganje i usvajanje navedeni su utvrđivanje sistema obavezne zaštite depozita kao suštinskog elementa za okončanje procesa formiranja unutrašnjeg tržišta i neophodna dopuna sistema supervizije kreditnih institucija kroz solidarnu pomoć učesnika jednog finansijskog tržišta u slučaju neuspješnog rada bilo koje od njih», rekla je Bošković.
Ona dodaje da je zbog hitnosti garantovani depozit u martu 2009. godine u EU utvrđen u visini od 50.000 eura, ali je ostavljena mogućnost razmatranja garantovanog depozita na iznos od 100.000 eura.
Generalni sekretar Udruženja banaka Crne Gore Mirko Radonjić smatra da Predlog novog zakona o zaštiti depozita predstavlja dalji korak ka usaglašavanju pravne regulative u oblasti finansijskog i bankarskog sektora sa Direktivama EU.
«Osnovna novina je podizanje limita osiguranja sa 5.000 na 50.000 eura. Iako će se do iznosa od 50.000 doći kroz tri faze (prvo 20, zatim 35 i na kraju 50.000 eura), važno je napomenuti da svako podizanje limita osiguranja predstavlja veći stepen sigurnosti, kako deponenata, tako i samih banaka. Osim toga, novim zakonom se značajno skraćuje rok za isplatu (sa 90 dana po postojećem na 20 dana po novom zakonu)», rekao je Radonjić.
On je ocijenio da je velika razlika i u načinu utvrđivanja garantovanog depozita jer, dok je postojećim zakonom garantovani depozit utvrđivan na način da se od ukupnih depozita jednog deponenta kod banke u stečaju oduzmu sve obaveze koje deponent ima prema toj banci, novim zakonom se kod utvrđivanja garantovanog depozita oduzimaju samo dospjele obaveze.
«To deponente stavlja u mnogo bolji položaj nego što je sada. Iz navedenih razloga Udruženje je podržalo nacrt novog Zakona o zaštiti depozita.Sistem zaštite depozita doprinosi stabilnosti bankarskog i ukupnog finansijskog sisitema», kaže Radonjić za «Evropski reporter».
On napominje da od formiranja Fonda do danas nije bilo tzv. „zaštićenog slučaja“.
»Što se tiče banaka, premiju koju plaćaju Fondu predstavlja stvarni trošak, ali se takav trošak ne bi mogao porediti sa štetom (gubljenje povjerenja u banke) koju bi izazvao stečaj i najmanje banke. Fond je u proteklom periodu od formiranja značajno finansijski ojačao i bio bi u stanju da interveniše u slučaju stečaja. No, nadamo se da u dogledno vrijeme ne može doći do toga», ističe Radonjić.
U Udruženju banaka smatraju da će novim zakonom deponenti dobiti veću sigurnost za svoje depozite, a banke se nadaju da će već stečeno povjerenje deponenata dodatno uvećati tako što će držati depozite u bankama na duži rok.
Autorka je novinarka ND «Vijesti» i saradnica Evropskog reportera
Izvor:
http://www.evropskireporter.com/