Razvoj inovacione djelatnosti i tehnološki razvoj dominantno su utemeljeni na Strategiji pametne specijalizacije Crne Gore - S3 (2019-2024). Crna Gora je opredijeljena da naročito u definisanim prioritetnim oblastima primjenjuje savremena znanja i tehnologije radi unapređenja konkurentnosti i održivog društvenog razvoja. Prioritetne oblasti S3 strategije su:
Podrška razvoju inovacione djelatnosti podrazumijeva programe državne pomoći za razvoj inovativnih proizvoda i usluga privrednih društava u Crnoj Gori i njihove saradnje s akademskim sektorom; podršku ranom stadijumu razvoja inovacija u cilju kreiranja startap biznisa; podršku saradnji snažnih privrednih aktera u S3 priritetima putem inovativnih kasterskih organizacija; razvoj inovacione infrastrukture u vidu Naučno-tehnološkog parka, Inovaciono-preduzetničkih regionalnih centara i podrške drugim oblicima infrastrukture; kao i podsticanja investicija u inovacionu djelatnost.
Programi podrške realizuju se putem grantova (od 2018. g), fiskalnih podsticaja (od 2021. g) i razvojem kapitalnih projekata infrastrukture. Programi podrške sprovode se putem javnih poziva Ministarstva ekonomskog razvoja (u prethodnoj strukturi Vlade Ministarstva nauke), a od 2022. g za implementaciju će biti zadužena nova institucija – Fond za inovacije Crne Gore. Fiskalni podsticaji će se sprovoditi prema proceduri Ministarstva ekonomskog razvoja (od druge polovine 2021.g.)
Glavni činioci inovacione djelatnosti su inovativna privredna društva koja razvijaju inovacije za domaće ili međunarodno tržište, startap timovi koji imaju ambiciju razvoja novih proizvoda s izvoznim potencijalom, univerziteti i istraživački centri koji imaju intelektualnu svojinu spremnu za komercijalizaciju, investitori koji žele da podrže rizične poslovne poduhvate s dobrim šansama na uspjeh, kao i subjekti koji nude prostornu, tehničku i organizacionu podršku za razvoj inovacione djelatnosti. Javni sektor je takođe važan faktor kao potraživač inovativnih rješanja za javne servise.
Razvoj inovacija i uopšte tehnološki razvoj zahtjeva uspostavljanje povjerenja i saradnje među svim činiocima, za šta su zaduženi subjekti nacionalne infrastrukture (Naučno-tehnološki park Crne Gore, Inovaciono-preduzetnički centar Tehnopolis Nikšić), kao i Ministarstvo i Savjet za inovacije i pametnu specijalizaciju putem vođenja Procesa preduzetničkog otkrivanja radi prepoznavanja oblasti fokusa i aktivnih činilaca u sistemu inovacija, kao i unapređenju njihove sinergije.
Vlada će u narednom periodu da ojača saradnju sa svim činiocima Nacionalnog inovacionog sistema, posredstvom Savjeta za inovacije i pametnu specijalizaciju, kao i kontinuiranog vođenja Procesa preduzetničkog otkrivanja, kojima je cilj djelotvorna i snažna inovaciona zajednica i podsticajan ambijent za tehnološki razvoj. Proces preduzetničkog otkrivanja i tematske fokus grupe bile su veoma aktivne u periodu donošenja Startegije pametne specijalizacije, u skladu s metodologijom koju preporučuje EU, a proces će biti re-aktiviran u narednom periodu. Novi Savjet za inovacije i pametnu specijalizaciju biće oformljen u III kvartalu 2022. g.
(podzakonska akta za punu implementaciju su u pripremi)
Implementacija programa podrške inovacionoj djelatnosti ostvarivaće se putem Fonda za inovacije Crne Gore čije je osnivanje planirano za II kvartal 2021. g. a operativni kapacitet od početka 2022. g.
Crna Gora razvija ključne elemente inovacione infrastrukture, gdje je Inovaciono-preduzetnički centar Tehnopolis Nikšić operativan od 2016. g. i realizuje različite oblike podrške ekonomiji znanja (http://www.tehnopolis.me), dok je Naučno-tehnološki park Crne Gore osnovan 2019. g. a glavni objekat u kampusu Univerziteta Crne Gore je u izgradnji i biće završen početkom 2022. g. (https://www.ntpark.me/).
Subjekti inovacione djelatnosti kategorizovani su u: subjekte koji obavljaju inovacionu djelatnost; subjekte inovacione infrastrukture; i subjekte koji ulažu u inovacionu djelatnost. Oni se upisuju u Registar koji se vodi u elektronskoj formi (od II polovine 2021.g).
Od 2018. g. sprovode se konkursi za dodjelu grantova za inovativne projekte. Realizovana su dva konkursa iz budžeta Crne Gore (2018. i 2019) i jedan konkurs iz EU-IPA sredstava (2018) dok drugi IPA konkurs treba da bude raspisan na jesen 2021. g. Vrijednost državne pomoći je do 90.000 (EU-IPA) odnosno do 100.000 EUR (državni budžet) za zrelije inovativne projekte koji se ubrzano razvijaju u cilju izlaska na tržište.
Sami početak razvoja startap projekata Ministarstvo podržava putem programa predakceleracije startapova, posredstvom strateških partnera. U 2020. g. realizovani su programi BoostMeUp i Startup Activator, a u 2021. g. će pored ova dva programa biti realizovan i treći, Start1Up. Programi podrazumijevaju intenzivnu mentorsku podršku, edukacije kao i finansijsku podršku razvoju MVP-a (minimum viable product).
U 2021. g. Ministarstvo ekonomskog razvoja će raspisati i prvi poziv za ranu fazu razvoja startap projekata, sa vrijednošću podrške do 20.000 EUR.
Ministarstvo podržva razvoj strateškog S3 klastera u oblasti informaciono-komunikacionih tehnologija, a u narednom 3-godišnjem periodu biće otvorene linije podrške za slične klasterske organizacije u drugim prioritetnim sektorima.
Razvoj inovacione zajednice podržava se kroz finansijsku pomoć za programe edukacije i obuke, organizaciju događaja, takmičenja, seminara, meetupova isl.
Crna Gora je članica evorpske EUREKA mreže za finansiranje tržišno orijentisanih projekata istraživanja i razvoja. Programom se posebno podstiču mala i srednja preduzeća na saradnju sa međunarodnim partnerima u pokretanju istraživačko-razvojnih i inovativnih aktivnosti, kao i na ulaganje u istraživanja i razvoj radi jačanja njihovog inovativnog kapaciteta. U okviru konkursa za sufinansiranje inovacione djelatnosti Ministarstvo raspisuje liniju podrške za učešće u Eureka projektima sa pojedinačnim iznosom podrške do 15.000 EUR. Naredni konkurs za ovaj program biće raspisan 2022. g.
Crna Gora učestvuje u EU Okvirnom programu za istraživanje i inovacije, Horizon Europe (2021-2021), gdje postoje brojne mogućnosti za ambiciozne inovativne projekte koji streme ka globalnom tržištu. Glavni programi podrške realizuju se posredstvom Evropskog savjeta za inovacije (https://eic.ec.europa.eu/index_en). Ministarstvo ekonomskog razvoja pruža savjetodavnu podršku putem nacionalnih kontakt osoba za ovaj program(NCP); kontakt: https://www.culture.co.me/me/kreativna-crna-gora
Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede podržava inovacije u ovom sektoru putem određenih linija podrške iz Agrobudžeta, kao i EU programa IPARD.
Ukoliko želite da drugima predstavite inovativni projekat koji razvijate a u skladu je sa prioritetima Strategije pametne specijalizacije, to možete učiniti putem portala www.s3.me (sekcija: Smart Montenegro).