Profesionalna, transparentna i organizovana državna uprava
U Ministarstvu pripremamo propise u oblasti organizacije državne uprave i drugih nosioca javnih ovlašćenja, kako bi doprinijeli efikasnijem radu i djelovanju organa državne uprave, kroz jednoobrazan način osnivanja organa državne uprave, državnih agencija i fondova, kvalitetnom planiranju rada i izvještavanja kroz praćenje ostvarenih rezultata u odnosu na zacrtane ciljeve, jasne linije odgovornosti na svim nivoima.
Tako, organizaciju naše državne uprave čine 18 ministarstava i 25 organa uprave koji, između ostalog, vrše predlaganje unutrašnje i vanjske politike, normativnu djelatnost, vršenje upravnog nadzora i izvršavanje zakona i drugih propisa. Na ovaj način bićete u prilici da pratite kako i koliko rade organi državne uprave, da li ostvaruju zacrtane ciljeve, dok ste sa druge strane tu, da podstičete da rade još bolje, više i efikasnije.
Posebno smo usmjereni ka obezbjeđivanju veće profesionalizacije javne uprave, transparentnosti procesa zapošljavanja, kako bismo najboljima među Vama omogućili da uđu u javnu upravu, ali i da onda kada postanete dio sistema državne uprave, kao najbolji napredujete po principu zasluga, što je postignuto donošenjem zakonskih i podzakonskih propisa iz oblasti službeničkog sistema.
Jedan od glavnih preduslova za ostvarivanje profesionalne i efikasne javne administracije jesu dobri državni službenici, koji posjeduju visok stepen sposobnosti, znanja i vještina koje su im potrebne da bi na pravi način obavljali svoje poslove. Svjesni tog zadatka, unaprijedili smo njihov položaj novim Zakonom o državnim službenicima i namještenicima koji je počeo da se primjenjuje 1. jula 2018. godine, a koji je kroz svoja zakonska rješenja ojačao dalji razvoj službeničkog sistema u Crnoj Gori, jer je naš cilj uvijek bio isti – adekvatno odgovoriti izazovima u procesu reforme javne uprave i evropskih integracija.
Usmjerenje je definisano – unapređivati zakonodavna rješenja koja osiguravaju državnim službenicima i namještenicima i Vama koji planirate da postanete dio velike porodice u državnoj upravi, da na ključnim pozicijama u državnim organima imamo službenike čiji integritet, kompetencije i znanja garantuju ostvarivanje zacrtanih strateških ciljeva Vlade i efikasno ostvarivanje prava građana.
Takođe, ministarstvo je zaduženo za pripremu propisa čiji je temeljni cilj konstituisanje dobre uprave, uprave u Vašoj službi, u kojoj ste Vi korisnici i naručioci usluga, a uprava izvršilac tih usluga. Glavni ciljevi, tokom pripreme propisa iz oblasti upravnog postupanja organa su: modernizovanje upravnog postupka, lakše, brže i jednostavnije ostvarivanje pojedinačnih prava i interesa građana i pravnih lica pred upravom, kao i sloboda i prava građana u procesu neposredne primjene propisa, uspostavljanje javne uprave koja je orjentisana ka građanima, pružajući im usluge u skladu sa potrebama korisnika, garantujući kvalitet i pristupačnost javnih usluga, kao i povećanje pravne sigurnosti i unapređenje poslovnog okruženja i kvaliteta pružanja javnih usluga.
Uprava, kao najbliža Vama, koja na ovaj ili onaj način dnevno utiče na Vaša prava i obaveze, tj. odlučuje o Vašim pravima i pravnim interesima, mora postupati na osnovu zakona. Npr. kada propisom uređujemo oblast inspekcijskog nadzora, cilj nam je da uvedemo veći stepen kvaliteta i zakonitosti u rad uprave, kako bi se utvrđene nepravilnosti otklonile i obezbijedila pravilna primjena propisa.
Savremena uprava, kao posljedica dostignutog razvoja društva, kako u sferi ekonomije, tako i u sferi dostignutog nivoa ljudskih prava i sloboda, opredjeljenja je da gubi karakter vlasti u klasičnom shvatanju uprave.
Mi smo tu da obezbijedimo da uprava u prvom redu predstavlja servis, odnosno sprovođenje poslova javnih službi koje treba da funkcionišu stručno, javno i efikasno, da počiva na demokratskim temeljima i da djeluje u funkciji ostvarivanja samo onih ciljeva koji su utvrđeni u propisima, te da ista zakonom uredi one ciljeve koji su Vama značajni i neophodni.
Lokalna samouprava - Uprava najbliža građanima
U Crnoj Gori postoji 25 jedinica lokalne samouprave: Glavni grad Podgorica, Prijestonica Cetinje, 23 opštine (Andijevica, Bar, Berane, Bijelo Polje, Budva, Gusinje, Danilovgrad, Žabljak, Kolašin, Kotor, Mojkovac, Nikšić, Petnjica, Plav, Pljevlja, Plužine, Rožaje, Tivat, Tuzi, Herceg Novi, Šavnik, Ulcinj i Zeta).
U prethodnom periodu, u ovoj oblasti fokus je bio na implementaciji zakonskog i strateškog okvira koji bi obezbijedio finansijsku održivost crnogorskih opština. Normativna rješenja i strateški pravci realizovanja reformi u oblasti lokalne samouprave u Crnoj Gori razvijaju se u skladu sa opštim principima Evropske povelje o lokalnoj samoupravi, kao i sa rješenjima najbolje prakse kako u okruženju tako i u drugim evropskim zemljama.
U okviru ovog Ministarstva pripremamo propise kojima se uređuje sistem lokalne samouprave, kao dio sistema javne uprave. Opštine su normativno uređene sljedećim zakonima: Zakon o o lokalnoj samoupravi, Zakon o Glavnom gradu, Zakon o Prijestonici, Zakon o komunalnoj policiji, Zakon o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore, Zakon o finansiranju lokalne samouprave. Crna Gora je ratifikovala Evropska povelja o lokalnoj samoupravi godine.
Polazeći od značaja ovog sistema u ukupnom društvenom ekonomskom razvoju, a imajući u vidu da pravo na lokalnu samoupravu ostvarujete neposredno preko slobodno izabranih predstavnika na lokalnim izborima, veoma je važno da znate na koji način se to Vaše pravo ostavaruje, koja su to prava i obaveze političkih subjekata koji participiraju u vlasti na lokalnom nivou u ostvarivanju funkcija organa opština (skupštine/predsjednika opštine), kao i lica koji vrše funkcije u okviru organa lokalne uprave.
Svakako, jedan od najvažnijih zadataka lokalne samouprave je da Vas u što većoj mjeri i na pravi način informiše i konsultuje u lokalnoj zajednici u procesu donošenja odluka, koristeći pritom različita sredstva i instrumente u cilju boljeg informisanja, kao i da prihvata Vaše opravdane inicijative i kvalitetne predloge i sugestije.
Budući da je lokalna samouprava dio javne uprave koji je najbliži Vama, građanima tj. kome se najčešće obraćate, jačanje odgovornosti i transparentnosti na lokalnom nivou daje naročit doprinos kredibilitetu javne administracije u cjelini, pa nastavak reformskih procesa koje sprovodi Ministarstvo javne uprave daje jednu novu perspektivu jedinicama lokalne samouprave, posebno u pravcu unapređenja transparentnosti i otvorenosti njihovog rada, kao jednog od ključnih principa na kojem počiva njihovo dobro upravljanje.
Osim toga važno je širiti i svijest o tome da je novac kojim raspolaže lokalna samouprava, zapravo, Vaš novac i da njegovo raspoređivanje i korišćenje treba da bude plansko, odgovorno i transparentno, da služi u interesu građana i za razvoj zajednice.
Transparentna i odgovorna lokalna samouprava treba da poznaje stvarne potrebe i interese građana, brzo i efikasno ih rješava, donosi odluke u Vašem interesu, i uz njihovo puno učešće, obezbjeđuje jeftinije pružanje svojih usluga, jača uticaj građanskog društva na njen rad, planira i razvija kadrovske kapacitete i radi i djeluje na vrijednostima utvrđenim etičkim pravilima ponašanja.
Pored ovih pitanja Zakonom o lokalnoj samoupravi uređena su i druga važna pitanja kojim se obezbjeđuje da kao građani imate lokalnu samoupravu, odnosno opštinu koja je efikasna, depolitizovana, ekonomična i odgovorna. Svjesni potrebe jačanja vladavine prava na svim nivoima vlasti razvijeni su mehanizmi koji Vam garantuju zakonitost u vršenju poslova od strane opština, odnosno vladavinu zakona, na način što je uređen resorni sistem nadzora koji podrazumijeva zakonsku obavezu da svaki organ državne uprave iz okvira svoje nadležnosti prati rad jedinica lokalne samouprave iz svoje upravne oblasti, a Vi dobijate mogućnost da imate uvid na koji način opštine vrše svoje zakonom utvrđene obaveze.
Da bismo imali opštine koje obezbjeđuje kvalitetne usluge, bolji život građana i koje su efikasne u ostvarivanju prava i obaveza fizičkih, pravnih lica i privrednih subjekata, one moraju imati stručan i profesionalan kadar. U prethodnom periodu Ministarstvo je bilo posvećeno unapređenju zakonodavnog okvira u oblasti službeničkog sistema lokalne samouprave, a te aktivnosti nastavljamo i u narednom periodu.
Sprečavanje političkog uticaja na izbor kandidata obezbijeđeno je kroz uvođenje sistema elektronskog testiranja kandidata. Ovim instrumentom stvaraju se pretpostavke da na samom početku opštine regrutuju najbolje kandidate, odnosno građane među Vama koji su pokazali najbolje znanje, kompetencije i vještine.
Postojanje organizacione autonomije jedinica lokalne samouprave u proteklom periodu često je za negativnu pojavu imalo prekomjerno zapošljavanje uz odsustvo blagovremene procjene stvarnih potreba čime se novac umjesto u razvojne projekte trošio na tekuće rashode, odnosno zarade zaposlenih a za koje opština nije imala potrebe.
Svjesni tih problema Zakonom o lokalnoj samoupravi uveo se novi institut, odnosno obaveza donošenja kadrovskog plana sa ciljem da se obezbijedi blagovremeno planiranje kadrova i da se zapošljavanje novih kadrova organiči raspoloživim sredstvima.
Potrebno je još raditi na razvijanju svijesti u lokalnoj samoupravi i o značaju transparentne i odgovorne lokalne samouprave i njenoj ulozi kao servisa građana koji radi u Vašem interesu, jer svi imate pravo, ali i obavezu da utičete na donosioce odluka na lokalnom nivou u cilju poboljšanja uslova života.
Isto tako, lokalne vlasti su dužne da prilikom donošenja odluka konsultuju Vas kojih se te odluke upravo i tiču. Korišćenje ovog građanskog prava, odnosno ispunjavanje ove obaveze od strane lokalnih samouprava je osnovni preduslov participativne demokratije.
Vaše pravo kao građanina/građanke u vršenju javnih poslova nije pravo koje Vam poklanja lokalna samouprava ili državna uprava, već je ono Vaše izvorno pravo na kojemu se temelji sistem lokalne samouprave.
Učestvujući u procesu donošenja odluka usmjeravate aktivnosti organa ili sami donosite određene političke odluke, odlučujete o kvalitetu pružanja javnih usluga i njihovoj obuhvatnosti, rješavanju određenih problema na svom području, utičete na ostvarivanje socijalnih, kulturnih, ekonomskih i svih drugih pojedinačnih i kolektivnih prava u lokalnoj samoupravi i na njen razvoj.
Zbog toga lokalna samouprava ima zadatak da doprinese da Vas učini aktivnim političkim subjektom koji preuzima dio odgovornosti za donošenje odluka u lokalnoj samoupravi.
Uključivanjem građana u proces donošenja odluka i prihvatanjem njihovih dobrih ideja i inicijativa razvija se međusobno povjerenje i partnerstvo između lokalne samouprave i građana, a time i jača uloga lokalne samouprave, tako da ona postaje odgovornija i efikasnija u vršenju svojih poslova.