Prihodi budžeta u periodu januar – decembar 2022. godine iznosili su 2.009,1 mil. € ili 35,2% procijenjenog BDP-a. U odnosu na planirane, ostvareni prihodi veći su za 78,1 mil. € ili 4,0% dok su u odnosu na uporedni period prethodne godine veći za 97,7 mil. € ili 5,1%.
U 2022. godini prihodi od poreza na dodatu vrijednost zabilježili su rekordan rast u odnosu na prethodnu godinu, i to u iznosu od 216,1 mil. € ili 31,2%, prevashodno kao rezultat rasta privatne potrošnje, rasta uvoza i inflacije, uspješne ljetnje turističke sezone i efekata elektronske fiskalizacije poreskih registar kasa. Polazeći od navedenog, prihodi od poreza na dodatu vrijednost predstavljali su glavni generator rasta ukupnih prihoda tokom 2022. godine. Značajan rast naplate zabilježen je i kod prihoda od poreza na međunarodnu trgovinu i transakcije koji su rasli po stopi od 42,2% kao rezultat rasta ostvarenog uvoza, prihoda od poreza na dobit pravnih lica koji su u odnosu na prethodnu godinu zabilježili rast od 20,7% kao i kod Naknada koje su naplaćene za 42,4% više u odnosu na 2021. godinu.
Sa druge strane, manja naplata prihoda u odnosu na prethodnu godinu ostvarena je kod poreza i doprinosa na zarade usljed uvođenja neoporezivog dijela zarade i ukidanja doprinosa za zdravstveno osiguranje. Osim toga, na nižu naplatu poreza na dohodak, uticalo je i usvajanje Zakona o izmjenama i dopuni zakona o finansiranju lokalne samouprave kojim je povećan procenat ustupljenih prihoda od poreza na dohodak fizičkih lica lokalnim samoupravama kroz istovremeno smanjenje prihoda koji su do tada po ovom osnovu pripadali centralnom budžetu.
U odnosu na planirane, najveći rast zabilježen je kod Poreza na dodatu vrijednost i to za 93,2 mil. € ili 11,4%. Takođe, veća naplata prihoda u odnosu na plan zabilježena je i kod Poreza na međunarodnu trgovinu i transakcije, i to u iznosu od 10,6 mil. € ili 35,6%, što je dominantno rezultat rasta uvoza i inflacije.
Pozitivno odstupanje u odnosu na plan za 2022. godinu bilježe i prihodi od Poreza na dobit pravnih lica u iznosu od 5,9 mil. € ili 7% kao i Naknade koje su u odnosu na planirani nivo naplaćene u većem iznosu od 18,0 mil. € ili 32,9%, i to dominantno kao rezultat jednokratne uplate naknada po osnovu aktivnosti istraživanja nafte i gasa kao i veće naplate po osnovu implementacije programa „Ekonomskog državljanstva“.
Prihodi od akciza u 2022. godini manji su u odnosu na plan za 15,1 mil. € ili 5,8%. Navedeno odstupanje kod ove kategorije prihoda posljedica je primjene Odluke o umanjenju iznosa akcize na promet bezolovnog benzina i gasnih ulja po kojoj je akciza na promet ovih proizvoda od maja mjeseca smanjena za 50%, 40% ili 25% u zavisnosti od kretanja cijena, a u cilju zaštite životnog standarda građana. U poređenju sa prethodnom godinom, prihodi od akciza manji su za 2,8 mil. € ili 1,1%. Smanjenje prihoda usljed primjene Odluke o umanjenju iznosa akcize na promet bezolovnog benzina i gasnih uljau najvećoj mjeri kompenzovan je rastom prihoda od akciza na duvan i duvanske proizvode, koji su u poređenju sa prethodnom godinom zabilježili rast od 31,6 mil. € ili 52,3%, kao rezultat suzbijanja aktivnosti na nelegalnom tržištu duvana i duvanskih proizvoda.
Nasuprot tome, u 2022. godini ostvarena je niža realizacija u odnosu na plan kod prihoda po osnovu Poreza na dohodak fizičkih lica u iznosu od 11,7 mil. € ili 12,4% kao i kod doprinosa u iznosu od 15,3 mil. € ili 3,2%.
Prihodi budžeta u decembru 2022. godine iznosili su 218,7 mil. €, što je u odnosu na plan više za 22,6 mil. € ili 11,5%. U odnosu na isti mjesec prethodne godine prihodi budžeta manji su za 29,7 mil. € ili 12%. Glavni razlog odstupanja prihoda u decembru 2022. godine odnosi se na iznos donacija koje su u istom mjesecuprethodne godine ostvarene na većem nivou, i to u iznosu od 12,9 mil. € ili 69,7%.
Izdaci budžeta u periodu januar – decembar 2022. godine iznosili su 2.258,1 mil. € ili 39,6% procijenjenog BDP-a i u odnosu na planirane niži su 126,1 mil. € ili 5,3%. U odnosu na komparativni period prethodne godine, izdaci su veći za 247,2 mil € odnosno 12,3%.
U strukturi ukupne potrošnje, izdaci u okviru Tekućeg budžeta, budžeta državnih fondova i Rezerve iznose čine 91%, dok Kapitalni budžet čini 9%. Niže izvršenje u odnosu na plan za 2022. godinu dominantno se odnosi na niže izvršenje Bruto zarada i doprinosa na teret poslodavca, Transfera za socijalnu zaštitu (dominanto u dijelu prava iz oblati penzijskog i invalidskog osiguranja usljed izvršenog preusmeravanja sredstava u korist pozicije Transfera institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru u cilju adekvatne evidencije izdatka), Rashoda za materijal, kao i Tekuće budžetske rezerve (koja je realizovana u ukupnom iznosu od 85 mil €, odnosno za 15 mil € niže od plana, od čega je direktno iz Rezerve plaćeno 25 mil €, dok je iznos od 60 mil € preusmjeren na druge potrošačke jedinice na odgovarajuće budžetske pozicije)
Kada je u pitanju Kapitalni budžet, realizacija je na nivou od 203.1 mil.€, što predstavlja izvršenje od 84.4%. Najznačajnije izdvajanje u okviru Kapitalnog budžeta odnosi se na realizovana plaćanja za potrebe projekta prioritetne dionice autoputa u iznosu od 68 mil €, odnosno koje je realizovano u punom planiranom iznosu.
Sa druge strane, ostali kapitalni projekti realizovani su u iznosu od 135 mil €, što je na nivou od 78% plana. U okviru kapitlanog budžeta ukupno je planirano 368 projekata, a koji se odnose na nastavak radova na postojećim projektima i otpočinjanje radova ili izrada tehničke dokumentacije na novim kapitalnim projektima. Na osnovu preliminarnih podataka za 2022. godinu, evidentirane su transakcije na ukupno 131 projekat, dok kod preostalih 237 projekta nije bilo realizovnaih plaćanja.
Od ukupnog broja projekata čija je ralizacija u toku, za 30 projekata kod kojih je evidentirana najveća realizacija u toku godine realizovana su sredstva u iznosud od 174 mil €, odnosno okvirno 86%.
U nastavku je dat pregled realizacije kapitalnog budžeta, po programskoj strukturi, na nivou potprograma.
NAZIV POTPROGRAMA | Plan 2022 | Preliminarno izvršenje 2022 | Razlika | Preliminarno Izvršenje DECEMBAR |
11 052 K01 - Izgradnja i rekonstrukcija administrativnog prostora za rad državnih organa - sektor Politički sistem i upravljanje | 0,18 | 0,12 | -0,06 | 0,00 |
12 024 K01 - Izgradnja i rekonstrukcija administrativnog prostora za rad pravosuđa | 0,21 | 0,03 | -0,18 | 0,02 |
12 024 K02 - Projekti koji se finansiraju iz IPA fondova - sektor Pravosuđe | 0,00 | 1,40 | 1,4 | 1,38 |
13 023 K01 - Projekti koji se finansiraju iz IPA fondova - sektor Javna bezbijednost i odbrana | 0,02 | 0,00 | -0,02 | - |
13 024 K01 - Izgradnja i rekonstrukcija administrativnog prostora za potrebe javne bezbjednosti | 3,31 | 2,30 | -1,01 | 0,57 |
13 025 K01 - Izgradnja i rekonstrukcija administrativnog prostora za potrebe odbrane | 1,36 | 0,21 | -1,15 | - |
15 019 K01 - Unapređenje turističke ponude | 16,90 | 11,36 | -5,54 | 1,63 |
15 030 K01 - Razvojni projekti Prijestonice Cetinje | 9,15 | 7,96 | -1,19 | 2,71 |
17 019 K01 - Državna komisija za tehnički pregled autoputa Bar-Boljare | 0,81 | 0,80 | -0,01 | 0,32 |
17 019 K02 - Projekti koji se finansiraju iz IPA fondova - sektor Saobraćaj | 1,57 | 3,89 | 2,32 | 0,96 |
17 020 K01 - Rekonstrukcija regionalnih i magistralnih puteva | 64,25 | 72,35 | 8,1 | 23,61 |
17 020 K02 - Rješavanje uskih grla na saobraćajnoj mreži Crne Gore | 6,25 | 4,10 | -2,15 | 2,70 |
17 020 K03 - Izgradnja autoputeva | 70,09 | 68,06 | -2,03 | 2,49 |
17 020 K04 - Izgradnja lokalne infrastrukture | 26,02 | 15,85 | -10,17 | 6,49 |
17 020 K05 - Sanacija mostova, klizišta i kosina na magistralnim i regionalnim putevima | 1,62 | 0,85 | -0,77 | 0,08 |
18 003 K01 - Projekti očuvanja životne sredine | 7,38 | 0,43 | -6,95 | 0,13 |
18 003 K02 - Projekti koji se finansiraju iz IPA fondova - sektor Održivi razvoj | 2,45 | 2,84 | 0,39 | - |
19 032 K01 - Izgradnja i rekonstrukcija objekata obrazovanja i nauke | 16,33 | 8,11 | -8,22 | 2,19 |
19 032 K02 - Izgradnja i rekonstrukcija sportskih objekata | 2,70 | 0,30 | -2,4 | 0,02 |
19 032 K03 - Projekti koji se finansiraju iz IPA fondova - sektor Obrazovanje, nauka, sport i mladi | 0,26 | 0,28 | 0,02 | 0,20 |
20 021 K01 - Izgradnja, rekonstrukcija i adaptacija objekata kulture | 2,39 | 0,07 | -2,32 | - |
21 011 K01 - Izgradnja i rekonstrukcija objekata zdravstva | 5,70 | 1,29 | -4,41 | 0,63 |
21 011 K02 - Projekti koji se finansiraju iz IPA fondova - sektor Zdravstvo | 0,41 | 0,22 | -0,19 | - |
22 025 K01 - Izgradnja i rekonstrukcija objekata socijalnog staranja | 1,25 | 0,26 | -0,99 | - |
UKUPNO | 240,64 | 203,08 | -37,56 | 46,14 |
Izdaci budžeta u decembru 2022. godine iznosili su 370,7 mil € i viši su u odnosu na plan za 59.2 mil €, odnosno 19%. Više izvršenje u okviru Tekućeg budžeta i budžeta državnih fondova uslovljeno je većim izvršenjem rashoda za usluge, rashoda za tekuće održavanje, subvencija kao i transfera institucijama (dominantno usljed realizacije jednokratne podrške penzionerima i izmirivanja obaveza Fonda zdravstva), dok je u okviru Kapitalnog budžeta realizacija na višem nivou od plana za 11.9 mil €, odnosno 34.5%.
Uzimajući u obzir ostvarene prihode i izvršene rashode, u decembru mjesecu je ostvaren budžetski deficit od 152,0 mil € odnosno 2,7% BDP-a, što je za 36,5 mil € više od planiranog.
Posmatrajući ukupno ostvareni rezultat u periodu januar-decembar 2022. godine, budžetski gotovinski deficit iznosio je 249,1 mil €, odnosno 4,4% procijenjenog BDP-a.