OZNAKE GEOGRAFSKOG PORIJEKLA
Oznake geografskog porijekla su imena porijekla i geografske oznake. Oznake geografskog porijekla upotrebljavaju se za obilježavanje prirodnih, poljoprivrednih i industrijskih proizvoda, proizvoda domaće radinosti i usluga.
Ime porijekla je geografski naziv države, regiona ili lokaliteta koji služi da označi proizvod koji potiče iz te države, regiona ili lokaliteta, čiji su kvalitet i posebna svojstva isključivo ili bitno uslovljena geografskom sredinom, koja obuhvata prirodne i ljudske faktore i čija se proizvodnja, prerada i priprema u cjelini odvijaju na određenom ograničenom području.
Geografska oznaka je oznaka koja identifikuje određenu robu kao robu porijeklom sa teritorije određene države, regiona ili lokaliteta sa te teritorije, gdje se određeni kvalitet, reputacija ili druge karakteristike robe suštinski mogu pripisati njenom geografskom porijeklu.
Geografska oznaka, odnosno ime porijekla štiti i proizvođača i potrošača, daje proizvođačima mogućnost da svoj proizvod učine, u odnosu na slične, prepoznatljivim na tržištu i tako im obezbjeđuje bolju tržišnu poziciju, bolji plasman i višu cijenu proizvoda, jer geografsko porijeklo preporučuje proizvod potrošačima u poređenju sa sličnim proizvodima iz iste kategorije, utiče na povećanje prihoda poljoprivrednim proizvođačima i zadržavanje stanovništva u ruralnim područjima i povećava mogućnost prodaje po višim cijenama koje odgovaraju njihovim posebnim svojstvima i ugledu na tržištu.
U skladu sa propisima Crne Gore, zaštita geografskih oznaka za prehrambene proizvode, proizvode od grožđa i vina i jaka alkoholna pića u nadležnosti je Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, dok je postupak zaštite oznaka za ostale proizvode i usluge u nadležnosti Ministarstva ekonomskog razvoja.
Trajanje registrovanog imena porijekla, odnosno registrovane geografske oznake nije ograničeno.
POSTUPAK ZA REGISTROVANJE OZNAKE GEOGRAFSKOG PORIJEKLA
Oznake geografskog porijekla se štite u skladu sa Zakonom o oznakama geografskog porijekla ("Službeni list CG", br. 48/08 i 40/11), dok je Pravilnikom o postupku za priznanje oznake geografskog porijekla i priznanju statusa ovlašćenog korisnika oznake geografskog porijekla ("Službeni list CG, broj 27/09) uređena sadržina i način vođenja Registra prijava imena porijekla, Registra prijava geografskih oznaka, Registra prijava za priznanje statusa ovlašćenih korisnika imena porijekla, Registra prijava za priznanje statusa ovlašćenih korisnika geografske oznake, Registra imena porijekla, Registra geografskih oznaka, Registra ovlašćenih korisnika imena porijekla i Registra ovlašćenih korisnika geografskih oznaka; sadržina zahtjeva za međunarodno registrovanje oznake geografskog porijekla i postupanje nadležnog organa po tom zahtjevu; sadržina zahtjeva za priznanje, odnosno produžetak statusa ovlašćenog korisnika imena porijekla, odnosno geografske oznake; sadržina isprave o statusu ovlašćenog korisnika imena porijekla, odnosno geografske oznake.
Prijavu imena porijekla, odnosno geografske oznake mogu da podnesu:
1. udruženja fizičkih i pravnih lica, asocijacije privrednika, udruženja potrošača, državni i organi lokalne samouprave, zainteresovani za zaštitu imena porijekla, odnosno geografske oznake u okviru svojih aktivnosti;
2. strana fizička ili pravna lica, odnosno strana udruženja, ako je ime porijekla, odnosno geografska oznaka priznata u državi porijekla, kada to proizilazi iz međunarodnih ugovora;
3. domaća fizička ili pravna lica koja na određenom geografskom području proizvode proizvode koji se označavaju nazivom tog geografskog područja, pod uslovom da su ispunjeni sljedeći uslovi:
- da su u vrijeme podnošenja prijave jedini proizvođači ili prerađivači proizvoda ili davatelji usluga, za koje se zahtijeva registrovanje imena porijekla, odnosno geografske oznake;
- ako geografsko područje ima svojstva koja se znatno razlikuju od svojstava susjednih područja ili su svojstva proizvoda različita od proizvoda iz susjednih područja.
Postupak za registrovanje imena porijekla, odnosno geografske oznake pokreće se podnošenjem prijave koja sadrži:
1) zahtjev za registrovanje imena porijekla, odnosno geografske oznake (Obrazac G-l);
2) opis geografskog područja;
3) podatke o specifičnim karakteristikama proizvoda.
POSTUPAK ZA PRIZNANJE STATUSA OVLAŠĆENOG KORISNIKA
Zaštićenu geografsku oznaku, odnosno ime porijekla mogu koristiti samo ovlašćeni korisnici čiji proizvodi ili usluge zadovoljavaju uslove propisane zakonom i koji su evidentirani kod nadležnog organa.
Prijavu za priznanje statusa ovlašćenog korisnika imena porijekla, odnosno geografske oznake mogu da podnesu fizička ili pravna lica koja na određenom geografskom području proizvode proizvode koji se označavaju nazivom tog geografskog područja, kao i udruženja tih fizičkih i pravnih lica.
Postupak za priznanje statusa ovlašćenog korisnika oznake geografskog porijekla pokreće se podnošenjem prijave koja sadrži:
1. zahtjev za priznanje statusa ovlašćenog korisnika imena porijekla, odnosno geografske oznake (Obrazac O-1);
2. dokaz o obavljanju određene djelatnosti na određenom geografskom području.
Bitan dio prijave za priznanje statusa ovlašćenog korisnika imena porijekla je i dokaz o izvršenoj kontroli kvaliteta proizvoda od strane ovlašćene organizacije navedene u prijavi imena porijekla.
Status ovlašćenog korisnika imena porijekla, odnosno geografske oznake traje pet godina i može biti obnovljen neograničen broj puta, sve dok traje odgovarajuće ime porijekla, odnosno geografska oznaka.
MEĐUNARODNO REGISTROVANJE OZNAKE GEOGRAFSKOG PORIJEKLA
Ovlašćeni korisnik oznake geografskog porijekla, odnosno podnosilac prijave za priznanje statusa ovlašćenog korisnika oznake geografskog porijekla može da podnese zahtjev, preko Ministarstva ekonomskog razvoja, za međunarodno registrovanje u skladu sa međunarodnim ugovorom koji obavezuje Crnu Goru.
Međunarodno registrovanje imena porijekla, odnosno geografske oznake vrši se po pravilima Lisabonskog sporazuma o zaštiti oznaka porijekla i njihovoj međunarodnoj zaštiti od 31. oktobra 1958. godine, izmijenjen u Stokholmu 14. jula 1967. godine i sa amandmanima od 28. septembra 1978. godine.
Prijava za međunarodno registrovanje, na engleskom jeziku, podnosi se na obrascu Svjetske organizacije za intelektualnu svojinu (WIPO).
Administrativna taksa za prijavu za ustanovljavanje geografske oznake porijekla je 32,00€, za prijavu za priznavanje statusa ovlašćenog korisnika oznake geografskog porijekla 50,00€, a za zahtjev za međunarodno registrovanje geografskog porijekla 20,00€. Račun za uplatu administrativnih taksi je: 832-3161910-97.