Centralnoevropska inicijativa (CEI) je najstarija regionalna inicijativa na prostorima Centralne i Jugoistočne Evrope. Postoji od 1989. godine i danas broji 18 država članica: Albanija, Austrija, Bjelorusija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Crna Gora, Češka, Hrvatska, Italija, Mađarska, Makedonija, Moldavija, Poljska, Rumunija, Slovačka, Slovenija, Srbija i Ukrajina. Glavni ciljevi CEI su unapređenje saradnje između država Centralne, Istočne i Jugoistočne Evrope, pružanje pomoći članicama u njihovoj tranziciji ka stabilnim demokratijama i tržišnoj ekonomiji, kao i asistiranje zemljama kandidatima u pripremnim procesima za članstvo u Evropskoj uniji (EU).
Jednogodišnje predsjedavanje CEI (od 1. januara do 31. decembra) odvija se na rotirajućoj osnovi, po abecednom redu engleskog alfabeta imena država učesnica.
Crna Gora je predsjedavala Inicijativom tokom 2020. i nastavlja predsjedavanje i u 2021.godini. Usljed vanrednih okolnosti izazvanih pandemijom virusa i nemogućnosti da se održi veći broj redovnih sastanaka, a uzimajući u obzir kvalitetan program, odgovoran i inovativan pristup predsjedavanju, Crna Gora će predsjedavati dvije godine zaredom, što je ujedno i presedan od uspostavljanja inicijative. Zvaničan sajt CEI: http://www.ceinet.org/
Proces saradnje u Jugoistočnoj Evropi (SEECP) je regionalni okvir saradnje osnovan juna 1996. godine, sa ciljem promovisanja i jačanja dobrosusjedskih odnosa između zemalja JIE. Članice SEECP su: Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Crna Gora, Grčka, Hrvatska, Sjeverna Makedonija, Moldavija, Rumunija, Slovenija, Srbija, Turska i Kosovo. Crna Gora je postala učesnica inicijative 11. maja 2007. godine.
Savjet za regionalnu saradnju (RCC) predstavlja izvršno tijelo SEECP nastalo transformacijom Pakta stabilnosti za Jugoistočnu Evropu, sa sjedištem u Sarajevu. RCC usmjerava svoje aktivnosti na ekonomski i društveni razvoj, infrastrukturu i energetiku, pravosuđe i unutrašnje poslove, bezbjednosnu saradnju, izgradnju ljudskih potencijala i parlamentarnu saradnju.
Savjet za regionalnu saradnju (RCC) osnovan je 27. februara 2008. godine odlukom članica Procesa saradnje u Jugoistočnoj Evropi (SEECP) i Evropske unije o transformaciji Pakta stabilnosti za Jugoistočnu Evropu, tadašnje inicijative EU za prevenciju konflikata i izgradnju povjerenja u ovom regionu, u mehanizam „regionalnog vlasništva”. RCC ima 46 učesnika: zemlje članice SEECP , Evropska komisija, države donatori, međunarodne organizacije i međunarodne finansijske institucije.
Sekretarijat RCC se nalazi u Sarajevu, a Kancelarija RCC za vezu u Briselu. RCC djeluje kao operativno tijelo SEECP, sa osnovnim ciljem promocije i jačanja regionalne saradnje u JIE i pružanja podrške zemljama na putu evropske i evroatlantske integracije. Glavna uloga mu je da pomaže aktivnosti SEECP, predstavlja region i nadgleda njegove aktivnosti, sarađuje sa ostalim regionalnim mehanizmima, a u prvom redu da prikuplja i koordinira projekte regionalnog karaktera i pronalazi donatore za njihovu implementaciju. Posebnu pažnju pridaje Berlinskom procesu, Zapadno-balkanskoj šestorci, programu Zajedničkog regionalnog tržišta (Common Regional Market – CRM), koji je proizašao iz ranijeg Višegodišnjeg akcionog plana za regionalnu ekonomsku oblast (Multi-annual Action Plan for Regional Economic Area – MAP REA). RCC sprovodi aktivnosti kroz pet glavnih oblasti zajedničke saradnje: konkurentnost, razvoj ljudskog kapitala, digitalnu transformaciju, pravosuđe i unutrašnje poslove i zaštitu životne sredine.
Zvaničan sajt RCC: https://www.rcc.int/
Fond za Zapadni Balkan (WBF) je nastao po ugledu i uz podršku Međunarodnog višegradskog fonda i zemalja Višegradske grupe, koja je ideju o stvaranju projektno-orjentisanog mehanizma na Zapadnom Balkanu inicirala 2012. godine. Na zajedničkim sastancima šefova diplomatija V4 i Zapadnog Balkana 2014. i 2015. godine usvojena je Deklaracija o osnivanju WBF sa sjedištem u Tirani i potpisan Sporazum o osnivanju Fonda. WBF je zvanično inaugurisan 5. septembra 2017. na Bledu. Ovaj dan se obilježava kao dan WBF. Fond za Zapadni Balkan čini šest zemalja: Crna Gora, Srbija, Albanija, Sjeverna Makedonija, Bosna i Hercegovina i Kosovo. Fond je u tzv. "regionalnom vlasništvu" i predstavlja prvi mehanizam koji je nastao na osnovu dogovora ministara vanjskih poslova. Misija Fonda je razvoj intenzivnije saradnje između zemalja ZB i olakšanje integrativnih procesa kroz projektne aktivnosti u oblastima kulturne saradnje, naučne razmjene, istraživanja, obrazovanja, održivog razvoja i pitanja mladih. Sjedište Sekretarijata je u Tirani. Crna Gora je predsjedavala WBF u periodu januar – decembar 2020. godine.
Zvaničan sajt WBF: http://westernbalkansfund.org/
Jadransko-jonska inicijativa (JJI) je osnovana 2000. godine u Ankoni i čine je 10 zemalja: četiri članice EU - Grčka, Hrvatska, Italija, Slovenija, pet zemalja regiona - Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Srbija i Republika San Marino. Rad JJI usmjeren je na unapređenje saradnje u jadransko-jonskoj regiji i podsticanje procesa evropskih integracija članica JJI koje nisu dio EU, posebno kroz učešće u implementaciji Strategije EU za jadransko-jonski region (EUSAIR). Aktivnosti JJI sprovode se u pet različitih oblasti kroz okrugle stolove: 1) saobraćajna i energetska povezanost, 2) održivi turizam i kultura, 3) među-univerzitetska saradnja, 4) civilna zaštita i zaštita životne sredine, 5) plavi rast/pomorska saradnja. Na sastancima učestvuju resorna ministarstva. Stalni sekretarijat JJI je uspostavljen 2008. godine u Ankoni i vrši koordinaciju svih aktivnosti Inicijative i pruža podršku zemljama članicama prilikom implementacije projekata. Crna Gora je članica JJI od 1. juna 2007. godine i do sada je dva puta predsjedavala Inicijativom (2010-2011 i 2018-2019).
Zvaničan sajt JJI: https://www.adriatic-ionian.eu/
Višegradska grupa (V4) je alijansa četiri srednjo-evropske države: Mađarske, Poljske, Slovačke i Češke. Organizaciju su osnovale 1991. godine vlade Čehoslovačke, Mađarske i Poljske, u mađarskom gradu Višegradu, u cilju saradnje tri zemlje (poslije raspada Čehoslovačke – četiri) na putu približavanja Evropskoj uniji. Od njihovog ulaska u EU 2004. godine, aktivnosti su usmjerene na jačanje stabilnosti regiona Centralne Evrope kroz saradnju sa evropskim i transatlantskim institucijama, regionalnim strukturama i zemljama pojedinačno. Rad je posebno usmjeren na promociju vrijednosti u oblasti kulture, obrazovanja, nauke i razmjene informacija. Jedan od prioriteta rada V4 je saradnja sa Zapadnim Balkanom, kroz podršku evropskoj i evroatlantskoj integraciji regiona. Aktuelni projekti se sprovode u oblasti kulture, zaštite životne sredine, unutrašnje sigurnosti, odbrane, nauke i obrazovanja, a u planu je jačanje saradnje u oblasti pravde, saobraćaja, turizma i informacionih tehnologija.
Zvaničan sajt V4: https://www.visegradgroup.eu/
Regionalna kancelarija za saradnju mladih (RYCO) je regionalna međuvladina organizacija uspostavljena od strane premijera šest vlada zemalja Zapadnog Balkana (Albanije, Bosne i Hercegovine, Kosova, Srbije, Sjeverne Makedonije i Crne Gore), 4. jula 2016. godine u Parizu, na Samitu o Zapadnom Balkanu. Aktivnosti RYCO su od samog osnivanja podržane od strane vlada Francuske i Njemačke, dok organizacija sarađuje sa međunarodnim i regionalnim organizacijama, poput UN i specijalizovanih agencija UNPBF, UNICEF i UNDP u regionu, zatim OEBS (Misijama u regionu) GIZ, AFD, EU i drugim brojnim regionalnim fondacijama i organizacijama. Misija RYCO ogleda se u podršci inicijativama koje promovišu pomirenje, regionalnu mobilnost mladih i saradnju, učešće u društvenom i političkom životu, težeći sveukupnom jačanju regionalnih veza, kao i doprinosu svim reformskim procesima u okviru evropskog integracionog procesa. Organizacija je formirana po uzoru na francusko-njemačku kancelariju za mlade. RYCO ostvaruje ciljeve kroz programe finansijske podrške za projekte interkulturalnih razmjena i povezivanja mladih, kao i programe za jačanje kapaciteta, kako mladih u pravcu njihove izgradnje kao aktivnih društvenih činilaca, tako i ključnih ciljnih grupa koje mogu aplicirati i realizovati grantove u okviru RYCO programa (nevladine organizacije i srednje škole). Institucija nadležna za aktivnosti RYCO u Crnoj Gori je Uprava za mlade.
Zvaničan sajt RYCO: https://www.rycowb.org/
Regionalna škola javne uprave (ReSPA) je međunarodna međuvladina organizacija koja djeluje kao inovativni regionalni centar za istraživanje politika, razmjenu znanja i umrežavanje u oblasti javne uprave. Kao takva, ReSPA je osnovana sa ciljem stvaranja odgovornih, efektivnih i profesionalnih sistema javne uprave za Zapadni Balkan. Na inicijativu Evropske komisije, države Zapadnog Balkana (Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Srbija i Kosovo) su u Briselu, 2. maja 2006. godine, potpisale Protokol o uspostavljanju ReSPA. Danas, članice ReSPA su Albanija, BiH, Crna Gora, Sjeverna Makedonija i Srbija, dok je Kosovo beneficiary (korisnik). Glavni ciljevi Protokola ReSPA su: unapređenje regionalne saradnje u oblasti javne uprave, jačanje administrativnih kapaciteta na putu evropskih integracija i razvoj ljudskih resursa u skladu sa odredbama Evropskog administrativnog domena. Sjedište ReSPA je u Danilovgradu.
Zvaničan sajt ReSPA: https://www.respaweb.eu/
Centar za bezbjednosnu saradnju (RACVIAC) je osnovan 2000. godine od strane Hrvatske i Njemačke pod nazivom „Regionalni centar za kontrolu i verifikaciju naoružanja i pomoć pri implementaciji“, u cilju obezbjeđivanja obuke u oblasti kotrole naoružanja, izgradnje bezbjednosnih mjera, promovisanja povjerenja i saradnje u Jugoistočnoj Evropi. Danas je RACVIAC međunarodna, nezavisna, neprofitna i akademska organizacija u regionalnom vlasništvu sa osnovnim ciljem promovisanja dijaloga i saradnje u bezbjednosnim pitanjima država Jugoistočne Evrope kroz partnerstva između država regiona i sa njihovim međunarodnim partnerima. Kao strateški ciljevi RACVIAC identifikovani su: jačanje regionalne stabilnosti i bezbjednosti u Jugoistočnoj Evropi; poboljšanje rezultata kroz mehanizme kontrole naoružanja i izgradnja bezbjednosti; promocija reformi sektora bezbjednosti i podsticanje regionalne saradnje na polju konverzije sistema odbrane; podrška regionalnoj saradnji na planu efikasne borbe protiv terorizma, krijumčarenja oružja za masovno uništenje, organizovanog kriminala i svih oblika trgovine ljudima, narkoticima; podrška procesima evropskih i evroatlantskih integracija.
Multinacionalna savjetodavna grupa (MAG) je glavno tijelo RACVIAC za donošenje političkih i finansijskih odluka i smjernica za buduće djelovanje.
Zvaničan sajt RACVIAC: https://www.racviac.org/
Zdravstvena mreža Jugoistočne Evrope (SEEHN) je međuvladin forum za regionalnu saradnju u oblasti zdravlja, zdravstvenog sistema i javnog zdravlja. Osnovan je 2001. godine u Sofiji, uz podršku Svjetske zdravstvene organizacije za Evropu, u okviru Pakta stabilnosti za Jugoistočnu Evropu. Do 2009. godine, SZO je pružala tehničku podršku inicijativi, zajedno sa Savjetom Evrope. Od 2010. godine, SEEHN je u regionalnom vlasništvu pod okriljem Savjeta za regionalnu saradnju.
Zemlje članice su: Albanija, Bugarska, BiH, Izrael, Sjeverna Makedonija, Moldavija, Crna Gora, Rumunija i Srbija, plus dvije partnerske zemlje: Slovenija i Hrvatska. SEEHN prima stalnu političku, tehničku i finansijsku podršku od velikog broja donatora (Belgija, Francuska, Grčka, Italija, Norveška, Slovenija, Švedska, Velika Britanija, Holandija, Irska, Švajcarska, Izrael, Regionalna kancelarija SZO za Evropu, Savjet Evrope). Aktivnosti SEEHN su usmjerene na projektnu saradnju, dugoročne programe razvoja zdravstva, i osnivanje 10 regionalnih razvojnih zdravstvenih centara.
Predsjedništvo SEEHN je na rotirajućoj osnovi, svakih 6 mjeseci, po abecednom redu. Crna Gora je presjedavala mrežom u periodu jun 2019-jun 2020.
Zvaničan sajt SEEHN: http://seehn.org/
Regionalna inicijativa za migracije, azil i izbjeglice (MARRI) osnovana je 2004. godine u okviru Pakta stabilnosti za Jugoistočnu Evropu (PSJIE), spajanjem Regionalne inicijative za povratak (RRI) i Inicijative za migraciju i azil (MAI), uz donatorsku podršku SAD, Švedske, Danske, Njemačke, Norveške. Cilj osnivanja bio je podrška upravljanju procesom migracija nastalih kao posljedica sukoba na prostorima bivše Jugoslavije, kao dio politika stabilizacije i pridruživanja regiona. Inicijativa ima šest država učesnica: Albanija, Bosna i Hercegovina, Sjeverna Makedonija, Crna Gora, Srbija i Kosovo.
Osnovna misija MARRI je podrška učesnicama u usklađivanju nacionalnog zakonodavstva sa EU standardima, izgradnji institucija, unapređenju kapaciteta kroz obuke službenika i razmjeni informacija. Oblasti saradnje koje pokriva inicijativa su sljedeće: migracije, azil, readmisija, integrisano upravljanje granicama, vizna politika i konzularna zaštita, povratak raseljenih i izbjeglih lica. Od 2019. godine mandat inicijative je proširen i na oblast borbe protiv trgovine ljudima, koja predstavlja prateći fenomen migratornih tokova.
Glavni cilj MARRI je da doprinese kontrolisanom i slobodnom kretanju ljudi, u interesu sigurnosti i prosperiteta regiona.Predsjedavanje MARRI rotira se na godišnjoj osnovi. U periodu jun 2019 – jun 2020. predsjedavalo je Kosovo. Na Forumu ministara 30. juna 2020. održanom online zbog pandemije koronavirusa, predsjedavanje je preuzela Crna Gora.
Zvaničan sajt MARRI: http://marri-rc.org.mk/
Regionalna Anti-korupcijska Inicijativa (RAI) osnovana je 2000.godine u Sarajevu kao Anti-korupcijska Inicijativa Pakta Stabilnosti (SPAI). Nadzorni organ SPAI je 2003. godine odobrio osnivanje Sekretarijata u cilju promovisanja regionalnog vlasništva i daljeg unapređenja lokalnih kapaciteta kako bi se omogućila nesmetana borba protiv korupcije u zemljama Jugoistočne Evrope. Osnivanjem Sekretarijata sa sjedištem u Sarajevu organizacija je dobila izvršno tijelo koje je do danas jedini centar u Jugoistočnoj Evropi potpuno posvećen suzbijanju korupcije na regionalnom nivou.
Potpisivanje Memoranduma o razumijevanju 13.aprila 2007.godine u Zagrebu bio je važan korak ka potpunom regionalnom vlasništvu inicijative, pri čemu su se zemlje potpisnice obavezale na uplaćivanje kontribucija i odredile Nadzorni organ (Steering Group), kao najviši organ odlučivanja. Anti-korupcijska Inicijativa Pakta Stabilnosti (SPAI) je na 11. Zasijedanju Nadzornog organa 2007.godine u Podgorici preimenovana u Regionalnu Anti-korupcijsku Inicijativu (RAI), uporedo sa transformacijom Pakta Stabilnosti za Jugoistočnu Evropu u Savjet za Regionalnu Saradnju (RCC).
Misija RAI je obezbjeđivanje regionalne saradnje kako bi se podržale anti-korupcijske aktivnosti kroz zajedničku platformu za diskusiju, dijeljenje znanja i najboljih praksi. RAI ima 9 stalnih članica: Albanija, Bosna and Hercegovina, Bugarska, Hrvatska, Moldavija, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Rumunija i Srbija. Zainteresovane zemlje i organizacije koje su posvećene borbi protiv korupcije u Jugoistočnoj Evropi ili učestvuju finansijski u aktivnostima RAI, ali ne doprinose finansijski RAI kroz uplatu godišnje članarine određene u Memorandumu o razumijevanju, kao i organizacije koje implementiraju projekte u okviru RAI aktivnosti, mogu učestvovati u Nadzornom organu sa statusom posmatrača. Status posmatrača imaju 3 zemlje: Poljska (Centralni biro za anti-korupciju-CBA), Gruzija (Ministarstvo pravde) i Slovenija (Komisija za spriječavanje korupcije).
Zvaničan sajt RAI www.rai-see.org