Kvalitetniji podaci i lakše izvještavanje zahvaljujući prenosu znanja od strane Agencije za životnu sredinu Austrije

Centralizovani sistem u kojem se vrši procjena i evidencija emisija zagađujućih gasova u vazduh i emisija gasova staklene bašte predstavlja centralni rezultat saradnje između Agencije za životnu sredinu Austrije (Umweltbundesamt) i Agencije za zaštitu životne sredine Crne Gore (AZZŽS/EPA). Tokom proteklih osam mjeseci, austrijska ekspertska institucija pružila je podršku organima u Crnoj Gori da izvrše temeljnu reviziju postojećih inventara, ali i da ih prošire kako bi obuhvatali emisione izvore koji su ranije nedostajali. Kao rezultat, Crna Gora je uspjela da blagovremeno ispuni međunarodne obaveze izvještavanja o emisijama zagađujućih materija u vazduh i emisijama gasova staklene baste (GHG) za 2022. godinu.

Dana 8. aprila, saradnja između Agencije za životnu sredinu Austrije i njenih partnera iz Crne Gore zvanično će se zaključiti organizovanjem završnog događaja na ovom projektu izgradnje kapaciteta u Podgorici (8. aprila).

Tehnički je nadograđena i unaprijeđena primjena metodologije i izvještavanje o obračunima koje sprovodi Crna Gora, a inventari o emisijama zagađujućih materija i GHG sada se mogu obračunavati na konzistentan način za period od 1990. godine nadalje. Ovo olakšava izvještavanje prema Okvirnoj konvenciji Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama i Konvenciji o dalekosežnom prekograničnom zagađenju vazduha (CLRTAP). Pored toga, prethodnih nedjelja i mjeseci, ojačani su institucionalni kapaciteti AZZŽS Crne Gore, koja je odgovorna za inventar. Tokom brojnih sesija obuke, eksperti Agencije za životnu sredinu Austrije obučavali su svoje partnere iz Crne Gore u korišćenju novog inventara, te im prenijeli svoje znanje i iskustvo u upravljanju i izvještavanju o emisionim i podacima iz GHG inventara.

Saradnja je omogućena zahvaljujući twinning light projektu u kojem su, takođe, učestvovali eksperti iz Agencije za životnu sredinu Njemačke i Partnerstva o transparetnosti u okviru Pariškog sporazuma. Ovaj projekat finansiran je od strane EU (kroz instrument pretpristupne podrške – IPA).

Twinning: Prekogranična obaveza prema životnoj sredini

Primjenjujući načela partnerstava zemalja, Agencija za životnu sredinu Austrije podržava nove i buduće države članice EU u twinning projektima kako bi iste izgradile administraciju i domaće zakonodavstvo u skladu sa standardima EU. Twinning light projekti su fleskibilniji i, s trajanjem od 6 do 8 mjeseci, imaju srednjoročnije dejstvo u odnosu na uobičajene twinning projekte koji traju od 12 do 36 mjeseci. Cilj twinning projekata u oblasti životne sredine je prenošenje prava EU u domaće zakonodavstvo, ali i uspostavljanje neophodnih administrativnih struktura i uvođenje novih procedura u administrativnu praksu. Čak i u prvim godinama od pristupa (tzv. tranzicioni period), nove države članice EU nastavljaju da dobijaju podršku preko ovih projekata.

Od 1998. godine, Agencija za životnu sredinu Austrije učestvovala je u više od 120 twinning projekata koji su se sprovodili u više od 27 zemalja. Postoji tražnja za znanjem ove eksertske institucije, prije svega na temu klime, cirkularne ekonomije, biodiverziteta i budućnosti bez zagađenja.

U Crnoj Gori su do sada sprovedena dva ovakva projekta od strane austrijskog partnera.

Konkretno, kroz ovaj projekat Crna Gora će napraviti značajan korak u ispunjenju jednog od završnih mjerila Poglavlja 27 – životna sredina i klimatske promjene. Prema Akcionom planu za Poglavlje 27, obaveza Crne Gore je da u budućnosti može samostalo izvještavati u ovoj oblasti. Twinning light projekat „Nadogradnja integrisanog alata i ažuriranje inventara emisija zagađujućih materija u vazduh za period 2011-2019” upravo pomaže u ispunjavanju ove obaveze.

Kao jedna od završnih aktivnosti na projektu, službenici Agencije za životnu sredinu i Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, ali i predstavnik MONSTAT-a, kao glavnog pružaoca podataka za inventare, pohađaju obuke u okviru studijske posjete Beču. Tom prilikom, dr Milan Gazdić i g. Georg Rebernig, kao rukovodioci partnerskih institucija, razmijenili su iskustva u dosadašnjem radu dvije agencije.