Generalni direktorat za Evropsku Uniju

Pristupanje Evropskoj uniji je strateški vanjsko-politički cilj Crne Gore. S tim u vezi, u Ministarstvu vanjskih poslova djeluje Generalni direktorat za Evropsku uniju koji, u bliskoj saradnji sa Kancelarijom za evropske integracije i drugim organima i međunarodnim akterima učestvuje u aktivnostima usmjerenim na praćenje politika EU i integracije naše države u Uniju.

GD za EU ima dvije direkcije: Direkciju za Evropsku uniju i Direkciju za evropsku susjedsku politiku.

Direkcija za Evropsku uniju

Poglavlje 31: Vanjska, bezbjednosna i odbrambena politika

Poglavlje 31 – Vanjska, bezbjednosna i odbrambena politika obuhvata politički dijalog s EU, pitanja odnosa države kandidata s EU i njenim institucijama, saradnju s međunarodnim organizacijama, posebno s UN, OEBS i SE, razvijen sistem kontrole naoružanja, evropsku bezbjednosnu odbrambenu politiku, saradnju s NATO-om i borbu protiv terorizma. 

Vanjska, bezbjednosna i odbrambena politika temelje se na pravnim aktima, uključujući pravno obavezujuće međunarodne sporazume, te na političkim dokumentima. Pravnu tekovinu sačinjavaju političke deklaracije, aktivnosti i sporazumi. 

Ovo poglavlje je specifično u tom smislu što praćenje napretka vrši i Evropska služba za vanjske poslove (EEAS). To svakako daje politički smisao pregovorima u okviru ovog poglavlja i stavlja naglasak na usklađenost zemlje kandidata sa vanjsko-političkom orijentacijom EU.

Pregovori u pogavlju 31 otvoreni su na Međuvladinoj konferenciji u Luksembrgu 24. VI 2014.

Crna Gora u okviru ovog poglavlja ima definisano jedno završno mjerilo, i to:

• Crna Gora kao potpisnica Rimskog statuta o osnivanju Međunarodnog krivičnog suda u potpunosti usklađuje svoju poziciju s Odlukom Savjeta EU 2011/168/ZVBP od 21. III 2011. i vodećim principima EU koji se odnose na sporazume između države potpisnice Rimskog statuta i SAD-a u pogledu uslova za izručenje lica MKS, kojim se dopunjuju Zaključci Savjeta o MKS od 30. IX 2002.

Usaglašavanje sa Zajedničkom vanjskom i bezbjednosnom politikom EU

Crna Gora, kao odgovoran kandidat za članstvo u Uniji, dosljedno prati Vanjsku i bezbjednosnu politiku EU gdje se bez izuzetka pridružujemo stavovima i odlukama EU i dajemo doprinos mirovnim misijama EU. 

Restriktivne mjere (sankcije) su esencijalni instrument zajedničke vanjske i bezbjednosne politike EU, kojima Evropska unija pribjegava kada je to neophodno da bi spriječila sukob ili odgovorila na nove ili trenutne krize. Uprkos njihovom kolokvijalnom nazivu „sankcije“, one nisu kaznene. Cilj sankcija Evropske unije je da dovedu do promjene politika, aktivnosti i ponašanja pojedinaca ili entiteta u onim državama koje nijesu članice EU u cilju uspostavljanja međunarodnog mira, poštovanja ljudskih prava i osnovnih sloboda, borbe protiv terorizma, razvoja i jačanja demokratije i vladavine prava i drugih ciljeva u skladu sa međunarodnim pravom. 

Međuvladina konferencija između Evropske unije i Crne Gore  

Tokom portugalskog predsjedavanja Savjetom EU, u Luksemburgu je 22. juna 2021. godine održana XIII Međuvladina konferencija tj. prva politička Međuvladina konferencija između Evropske unije i Crne Gore nakon prihvatanja nove metodologije pregovora. Na Međuvladinoj konferenciji je formalizovana revidirana metodologija pregovora za Crnu Goru, kao predvodnika procesa evropske integracije i Srbiju. Važnost revidirane metodologije pregovora se ogleda u činjenici što će se njenom primjenom prepoznati naglašeni politički karakter pregovaračkog procesa i značaj snažnijeg političkog i liderskog usmjeravanja, kroz dinamiziranje političkog dijaloga na najvišim nivoima, češće i redovnije Samite EU-ZB, međuvladine konferencije i kontakte. Njome se predviđa tematska podjela pregovaračkih poglavlja u šest klastera tzv. klasterski pristup: 

1.  Temeljna prava;
2. Unutrašnje tržište;
3. Konkurentnost i inkluzivni rast; 
4. Zelena agenda i održiva povezanost; 
5. Resursi, poljoprivreda i kohezija;
6. Vanjski odnosi. 

U svjetlu implementacije nove metodologije, za Crnu Goru je od suštinske važnosti da vladavina prava zadržava centralnu ulogu u procesu približavanja EU. Na toj lini, fokus naše zemlje će biti usmjeren na rješavanje izazova u poglavljima 23 - Pravosuđe i temeljna prava i 24 - Pravda, sloboda i bezbjednost, prvenstveno imajući u vidu da nijedno poglavlje neće biti otvoreno dok se ne ispune privremena mjerila za ova poglavlja.

Direkcija za evropsku susjedsku politiku 

Regionalne inicijative

Regionalna saradnja predstavlja jedan od glavnih spoljnopolitičkih prioriteta Crne Gore i doprinosi njenoj integraciji u Evropsku uniju, kroz privrženost jačanju dobrosusjedskih odnosa, stabilnosti u regionu, dugoročnom pomirenju, prepoznavanju sektorskih oblasti saradnje i uključenosti u projekte od međudržavnog interesa, pozicioniranju u makroregionalnim i regionalnim okvirima i redovnom praćenju aktivnosti. 

U cilju jačanja i napretka regionalne saradnje, Crna Gora je uključena u više od 30 regionalnih i makro-regionalnih inicijativa, u statusu članice, posmatrača ili partnera za međusektorski dijalog.

Poseban značaj ima regionalna inicijativa Berlinski procesa, koja je pokrenuta 2014. godine u Berlinu radi produbljivanja regionalne saradnje i stvaranja adekvatnih uslova za lakši integracioni proces država Zapadnog Balkana u Evropsku uniju, uz podršku Evropske komisije, međunarodnih finansijskih institucija i država članica Unije uključenih u proces. Berlinski proces se zasniva se na više ključnih oblasti: dobrosusjedski odnosi i regionalna saradnja, bezbjednost i antikorupcija, ekonomska saradnja (trgovina, investicije), transport i povezanost, digitalna integracija, mobilnost (saradnja mladih) i  naučna saradnja. Crna Gora redovno učestvuje na sastancima na nivou resornih ministarstava (oblast: vanjski, unutrašnji poslovi, ekonomija, zdravlje, ljudska i manjinska prava, saobraćaj, javna uprava, prosvjeta), potom na tematskim sastancima koji tretiraju pitanja o nestalim licima, mjerama antikorupcije, civilnom društvu i aktvnoj uključenosti građana u pitanja od interesa za određena socijalna pitanja. Glavne aktivnosti se odigravaju na godišnjim samitima Berlinskog procesa, na premijerskom nivou. 

Crna Gora je uključena u brojne makroregionalne inicijative, gdje redovno prati aktivnosti kroz podjelu po resorima u raznim ministarstvima i organima uprave. Ove inicijative pružaju zajednički okvir za saradnju država članica inicijativa ili organizacija, partnerskih zemalja i evropskih institucija i omogućavaju učešće u brojnim projektima, koji se finansiraju iz EU i investicionih fondova kroz razne transnacionalne programe finansiranja. Posebno treba izdvojiti Jadransko-jonsku inicijativu za dijalog i saradnju u Jadransko-jonskom regionu u cilju stvaranja prostora za mir, stabilnost i prosperitet, pokrenutu 2000. godine u Ankoni. 

Crna Gora redovno prati sastanke međunarodne organizacije Unije za Mediteran, osnovane 2008. godine, koja promoviše mir i dobrosusjedske odnose s političkog aspetka, potom omogućava sredstva za realizaciju brojnih projekata koji imaju za cilj integraciju i zaštitu prava najugroženijih kategorija ljudi s fokusom na žene i mlade, suzbijanje raznih vidova nasilja, ksenofobije, ekstremizma, rasizma i ostalih aktuelnih društvenih fenomena u evro-mediteranskom regionu. Takođe, Crna Gora je u statusu države partnera u evro-mediteranskoj Fondaciji Ana Lind, koja promoviše interkulturni dijalog i njeguje kulturne i jezičke različitosti i međusobno poštovanje. 

Kao država partner za međusektorski dijalog, Crna Gora prati ministarske sastanke i sastanke radnih grupa u okviru međunarodne Organizacije za crnomorsku ekonomsku saradnju – BSEC, koja postoji od 1995. godine sa sjedištem u Istanbulu. Aktivnosti ove organizacije se fokusiraju na multilateralne, političke i ekonomske inicijative koje imaju za cilj podsticanje mira, stabilnosti, saradnje i prosperiteta u crnomorskom regionu. Poseban akcenat rada ove organizacije je na infrastrukturnim projektima, koji teže izgradnji održive putne mreže i povezivanju regiona putem drumskog, željezničkog i vodenog saobraćaja. 

Crna Gora učestvuje u punom kapacitetu na godišnjim multilateralnim samitima Procesa Brdo-Brioni na predsjedničkom nivou, koji je iniciran od strane slovenačkog i hrvatskog predsjednika 2013. godine. Proces je nastao s ciljem ubrzavanja evropskog procesa proširenja za sve države Zapadnog Balkana, kroz njegovanje dobrosusjedskih odnosa, mira i stabilnosti u regionu, kao političkog preduslova za održivu, bezbjednu i stabilnu budućnost Evrope.