Godišnji izvještaj Evropskog suda za 2022. godinu i broj predmeta pred Evropskim sudom u odnosu na Crnu Goru

Predsjednica Evropskog suda za ljudska prava, g-đa Siofra O’Leary, na konferenciji za štampu, održanoj 26. januara 2023. godine, predstavila je najznačajnije aktivnosti Evropskog suda u 2022. godini, kao i statističke podatke tog suda za proteklu godinu.

U svom uvodnom izlaganju, predsjednica O’Leary osvrnula se na događaje koji su obilježili 2022. godinu, invaziju Rusije na Ukrajinu, te isključivanje Rusije iz Savjeta Evrope i iz Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Osim navedenog, predsjednica Evropskog suda skrenula je pažnju i na značaj nove strategije obrađivanja predmeta od strane Evropskog suda, koja je u primjeni od marta 2021. godine, a koja ima za cilj da ubrza obrađivanje i okončanje najznačajnijih, najkompleksnijih i najhitnijih predmeta (“impact cases”).

U svom govoru, osvrnula se takođe i na dvije značajne novine u 2022. godini koje se tiču primjene Protokola br. 15 uz Konvenciju i smanjenja roka za podnošenje predstavke Evropskom sudu sa šest na četiri mjeseca, koji se primjenjuje na one predmete u kojima je posljednja pravosnažna odluka na nacionalnom nivou donijeta nakon 1. februara 2022. godine.

U konačnom, predsjednica Evropskog suda posebno je istakla značaj pokretanja i javnog objavljivanja  nove platforme Evropskog suda za širenje znanja o Konvenciji (ECHR-KS) koja je dostupna svakom pojedincu, a koja je dio važne strategije Evropskog suda da na što transparentniji način približi javnosti svoj rad.

Evropski sud za ljudska prava u 2022. godini dodijelio je 45 500 predstavki u rad sudskoj formaciji, što je za 3% više u odnosu na 2021. godinu, kada je bilo dodijeljeno u rad ukupno 44 250 predstavki. Trenutno se u radu Evropskog suda nalazi 74 650 predstavki, od čega se čak 74% predmeta odnosi na 5 zemalja: Tursku, Rusku Federaciju, Ukrajinu, Rumuniju i Italiju. Tokom 2022. godine, Evropski sud odlučio je putem presude ili odluke u 39 570 predstavki.

Kada je u pitanju Crna Gora i njen status pred ovom međunarodnom sudskom instancom, 295 predstavki dodijeljeno je u rad nekoj sudskoj formaciji, dok je 414 predstavki proglašeno neprihvatljivim ili izbrisano sa liste predmeta Evropskog suda. S druge strane, na kraju 2022. godine, pred Evropskim sudom je u odnosu na Crnu Goru ukupno ostala u radu 101 predstavka.

Ukoliko se osvrnemo na indeks podnijetih predstavki koji označava broj predmeta (priliv) u 2022. godini na 10,000 stanovnika, kao statistički parametar koji koristi Evropski sud u svom radu, isti ukazuje da se Crna Gora sa indeksom od 4,77 nalazi na trećem mjestu od svih država članica Savjeta Evrope po glavi stanovnika (prosječan indeks država članica Savjeta Evrope za 2022. godinu je 0,54).

Možemo konstatovati da je i dalje nastavljen trend odbacivanja velikog broja podnijetih predstavki u odnosu na Crnu Goru, već u prvoj fazi postupka kada se odlučuje o njihovoj prihvatljivosti,  bez razmatranja merituma predmeta od strane Evropskog suda.

Tokom 2022. godine u odnosu na Crnu Goru donijeto je ukupno 3 presude, koje se odnose na povredu prava na suđenje u razumnom roku i prava na izvršenje pravosnažnih sudskih odluka, kao aspekata prava na pravično suđenje iz člana 6 Konvencije i 2 odluke, u kojima su predstavke proglašene neprihvatljivima.