I Z V J E Š T A J o sprovedenim konsultacijama o izradi sektorske analize za utvrđivanje prioritetnih oblasti za finansiranje projekata i programa NVO-a u 2025.

U skladu sa članom 12 Uredbe o izboru predstavnika nevladinih organizacija u radna tijela organa državne uprave i sprovođenju javne rasprave u pripremi zakona i strategija („Službeni list Crne Gore“, broj 41/18), a u vezi sa članom 32a stav 2 Zakona o nevladinim organizacijama („Službeni list Crne Gore“, br. 39/11 i 37/17), Ministarstvo evropskih poslova objavilo je 5. aprila 2024. godine Javni poziv zainteresovanim nevladinim organizacijama koje djeluju u oblastima evroatlantske i evropske integracije Crne Gore za učešće u konsultacijama u cilju sačinjavanja Sektorske analize za utvrđivanje predloga prioritetnih oblasti od javnog interesa i potrebnih sredstava za finansiranje projekata i programa nevladinih organizacija iz Budžeta Crne Gore u 2025. godini.

Konsultacije su realizovane u periodu od petnaest dana, od 5. do 20. aprila 2024. godine, u okviru kojih je nevladina organizacija NVU CIRTIP Kolašin dostavila, putem mejla svoje komentare i sugestije, dana 12. aprila 2024. godine.

Komentari i sugestije NVU CIRTIP Kolašin: 

Komentar 1.1:

Problem 1: Nejasna procedura registrovanja projekta podržanog od EU (konkretno European Heritage Days). Naime, NVU CIRTIP iz Kolašina sa svojim projektom Voices of Hills dobilo je sredstva iz Granta Dana evrospke baštine. Priča o poslednjoj ženskoj grupi koja izvodi arhaično pjevanje u Crnoj Gori – grupi „Đude“ dobila je nagradu za najbolju evropsku priču o nasljeđu (2022), više na linku:

https://www.europeanheritagedays.com/Story/Survival-Voices-of-Hills

Na naše mejlove ministarstvima: od kulture, do vanjskih poslova (i više ni sami ne znamo kome smo slali) niko nije mogao da nam da konkretan odgovor šta da radimo, što je pomalo paradoksalno. Niko nije znao da nas uputi u proces registracije projekta, oslobađanja PDV-a za EU projekte i drugih detalja. Prvi telefonski poziv dobili smo godinu dana nakon realizacije projekta iz kabineta tadašnjeg premijera g-dina Abazovića. Kako je projekat odavno bio realizovan, nijesmo mogli retroaktivno ništa da radimo. Mi smo projekat realizovali samostalno u direktnoj komunikaciji sa davaocima Granta. Shvatamo da je bilo zastoja nakon hakerskog napada, ali s ove strane nije bilo zadovoljavajuće reakcije.

Odgovor obrađivača na komentar 1.1:

Imajući  u vidu da je projekat finansiran iz specifičnog poziva koji je tematski pripremila Evropska komisija, procedura oslobađanja od PDV-a tokom tog perioda je bila definisana posebnim uputstvom koje je sprovodila delegacija Evropske unije u Crnoj Gori.

Shodno tom uputstvu, za ovakav tip projekata, oslobađanje od PDV-a se vršilo na osnovu registracije ugovora u Ministarstvu vanjskih poslova, poreske potvrde nadležnog resornog ministarstva (Ministarstvo kulture) i dvojnih potvrda koje je za svaku dospjelu fakturu izadavala Delegacija Evropske unije u Crnoj Gori.

S obzirom na to da je period implementacije istekao, i da se neki od ovih koraka ne mogu sprovesti retroaktivno, najvjerovatniji ishod je da će se PDV smatrati prihvatljivim troškom, što svakako treba provjeriti sa Delegacijom Evropske unije u Crnoj Gori.

Komentar 1.2:

Problem 2: Pored toga što se nigdje na sajtu Vlade nije našla ovako važna vijest da jedna mala grupa iz malog mjesta dobije prestižnu EU nagradu, osjetili smo izvjesnu diskrimisanost na tom planu i sugerišemo da su za proces pristupanja EU i ulivanje povjerenja u nju vrlo važne promocije ovih kulturnih segmenata, naročito jer je riječ o cijenjenoj nagradi – a Dani evropske baštine najbrojnija su i najmasovnija manifestacija koju EU organizuje. Za mnogo manje uspjehe, uzmimo tu i sportske, organizovani su svečani prijemi, a za desetak djevojaka iz Kolašina čak ni jedan tekst na sajtovima državnih institucija. Ubijeđen sam, lično kao autor nagrađene priče i rukovodilac projekta, da se moglo i moralo posvetiti više pažnje ovom uspjehu.

Odgovor obrađivača na komentar 1.2:

Ministarstvo evropskh poslova, kroz sprovođenje Strategije informisanja javnosti o pristupanju Crne Gore Evropskoj uniji 2023 – 2026. godina, i u saradnji sa svim organima državne uprave, lokalne samouprave i civilnog sektora, radi na promociji evropskih standarda i vrijednosti. U okviru sprovođenja Strategije, osim informisanja građana i građanki o rezultatima u okviru pregovaračkog procesa, te mogućnostima i  obavezama koje će donijeti članstvo u Evropskoj uniji, Ministarstvo evropskih poslova radi na promociji programa i projekata finansiranih iz EU fondova.

S tim u vezi, na našoj interentskoj stranici www.eu.me ćemo objaviti priču o projektu „Voices of Hills“.

Takođe, pozivamo Vas da nam ubuduće dostavljate sve uspješne priče i projekte, u kontekstu promocije Evropske unije i procesa evropske integracije Crne Gore, koje će Direkcija za informisanje javnosti o pregovaračkom procesu pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji objaviti na interent stranici ww.eu.me i podijeliti posredstvom društvenih mreža.

Komentar 1.3:

Problem 3: Nepostojanje umjetničkih, vrijednostnih i estetskih kriterijuma po kojima ansambli, umjetnici i pojedinici, mogu da predstavljaju državu. Konkretno, pojedina Kulturno-umjetnička društva čiji je izvođački nivo veoma nizak (FA „Crna Gora“ u Dubaiju, KIC „Budo Tomović“, KUD „Njegoš“, „Ramadan Šarkić“ i sl. na raznim turističkim prezentacijama i td.) pored toga što nastupaju na plejbek, falš pjevanje i uz kvazinaučne „igre i pjesme iz Crne Gore“ ne bi trebalo zvanično da prezetnuju državu. Prosto: ne postoji dovoljan umjetnički kvalitet i kredibilitet. Previše je nadri „multikulturalnosti“ u nastupima gdje je poenta, izgleda, obući sve nošnje koje su nekada bile u upotrebi u Crnoj Gori i praviti vrlo nisku kopiju nekadašnjih „sletova“ SFRJ (naravno, namjerno se izostavljaju nošnje pojedinih naroda a koreografije stvaraju totalni amateri). Bilo je slučajeva da se izvode nepostojeće „ciganske igre“ u dijelu prezentacije crnogorskog nasljeđa, ili dominantno albanske igre (što je odlika ansambala u kojima preovladavaju manje brojni narodi) gdje se crnogorsko nasljeđe vidi tek u naznakama, možda kroz par obučen u crnogorsku svitnu nošnju na čelu povorke. Pritom, naglašavam da podržavam svaki oblik saradnje među narodima i etničkim grupama koje žive u Crnoj Gori, ali smatram vrlo kičastim izvođenje koreografija u kombinovanim nošnjama – što nigdje u svijetu, inače, nije praksa. Evidentno je da amaterski koreografi ne poimaju razlike između interkuluralnosti i multikulturalnosti, kao i da cilj prezentovanja umjetnika iz Crne Gore u Evropi (svijetu) nije prezentovanje tzv. „tolerancije“ među nacijama koje žive u našoj državi.

Smatram da bi trebalo da Ministarstva kulture, turizma, vanjskih i evropskih poslova usklade neku uredbu kojom bi se regulisalo ko i kako može u kulturološkom i umjetničkom smislu da predstavlja zvanično državu u inostranstvu i sa kojim programom. Potpuno je diletantski poslati kao dio državne delegacije KUD koji nema osnovne izvođačke mogućnosti, a naročito ako imamo u državi (kao što smo vidjeli na primjeru grupe „Đude“) izuzetno kvalitetne umjetnike koji su u direktnoj vezi sa nacionalnim nasljeđem. Zbog toga smo bili predmet podsmjeha čak i na društvenim mrežama. Isto tako, programi na manifestacijama sa međunarodnim prefiksom (a u organizaciji države) jako su lošeg kvaliteta, čak i na plejbek. Nasljeđe koje niko ne umije da izvede uživo ne postoji! To znači da je taj i tako loš plejbek zapravo samo legalizovana „prevara“ i da postava koja je na sceni u datom trenutku ne može da izvede u originalu koreografiju, pjesme, ili pak cijeli program.

Nije dobro da, kao u u periodima nekih prethodnih Vlada, jedini kriterijum bude politička pripadnost. Kriterijumi o kojima bi bilo dobro razmisliti su sledeći:

Kriterijum 1: Naučno potvrđeni plesovi (igre) i pjesme iz Crne Gore koje se izvode u skladu sa autohtohim nasljeđem. Prednost bi trebalo da imaju nosioci tzv. „izvornog“ nasljeđa bez obzira na njegovu ruralnost, jer to i jeste Crna Gora kakve ne bi trebalo da se sitidimo, naprotiv! (Kao dobar primjer može se uzeti Hrvatska)

Kriterijum 2: Isključivo nastupanje uživo uz naučno (istorijski) potvrđen kostim, bilo da je u pitanju svitna crnogorska, ili tzv. suknena nošnja. Obavezno prezentovanje djela koje se izvodi (prije samog odlaska) i procjena njegovog kvaliteta i usklađenosti sa manifestacijom / prilikom u kojoj se izvodi.

Obrazovanje Komisije ili nekog nadležnog tijela koje bi procijenilo koji ansambli / umjetnici zadovoljavaju umjetničke, naučne, etičke i estetske kriterijume da budu zvanični predstavnici države (ovo se ne odnosi na festivale folklora na koje KUD-ovi idu u svojoj režiji).

Takođe, ovi predlozi odnose se samo na programe koji imaju prefiks prezentovanja nacionalne kulture, istorije i nasljeđa, a ne na nezavisnu umjetnički scenu (ozbiljna muzika, klasična muzika, teatar i td).

Konkretno: predlažem konkurs za formiranje Nacrta nacionalnog programa za predstavljanje crnogorskog plesno-muzičkog nasljeđa: kriterijumi, koncepti, analiza programa ansambala, kvaliteta i mogućnosti izvođača i njihov registar u nadležnim ministarsatvima sa periodičnim izvještajima i provjerama nivoa izvođačkog kvaliteta.

Obrazloženje: Nemamo praktično nikakav uvid u to ko i na koji način predstavlja našu državu sa našom zastavom na međunarodnom planu. O kvalitetu programa sa nacionalnim nasljeđem (tradicijom) trebalo bi da odlučuju stručni kadrovi.

Odgovor obrađivača na komentar 1.3:

Imajući u vidu da Ministarstvo evropskih poslova nije nadležno za predmetnu materiju, dostavljene komentare i sugestije ćemo proslijediti na upoznavanje i dalje postupanje Kabinetu predsjednika Vlade i Ministarstvu kulture i medija.

Odgovor obrađivača na sve komentare:

Sugestije koje se odnose na komentare koje je dostavilo nevladino udruženje CIRTIP Kolašin, shodno članu 32a Zakona o nevladinim organizacijama („Sl.list CG, br. 37/17“) povodom kojih se vode konsultacije sa zainteresovanim nevladinim organizacijama, ovaj organ daje objedinjeno mišljenje koje se dalje upućuje Ministarstvu javne uprave te se dostavlja Vladi Crne Gore.

Isti izvještaj se postavlja na web stranicu Ministarstva evropskih poslova, čime je načelo transparentnosti ispoštovano.

Sugestije koje se odnose na sektorsku analizu dijelom su sadržane u aktima Vlade Crne Gore, koja je na sjednici od 28. jula 2023. godine usvojila Strategiju informisanja javnosti o pristupanju Crne Gore Evropskoj uniji 2023 – 2026.

Sektorska analiza se sačinjava na osnovu strateških i planskih dokumenata odnosno propisa u odgovarajućoj oblasti od javnog interesa uz konsultacije sa zainteresovanim nevladinim organizacijama, i predstavlja osnov za utvrđivanje prioritetnih oblasti i potrebnih sredstava za finansiranje projekata i programa nevladinim organizacijama („Službeni list CG“, br. 39/11 i 37/17).

Sugestije NVU CIRTIP Kolašin koje se odnose na praćenje dinamike oslobađanja od PDV-a projekata podržanih od strane EU i promociju projekata finansiranih iz EU fondova su dio redovnih aktivnosti Ministarstva evropskih poslova, uređenih Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Ministarstva.

S tim u vezi, Direktorat za koordinaciju finansijske podrške EU, Direktorat za evropsku teritorijalnu saradnju i Direkcija za informisanje javnosti o pregovaračkom procesu pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji su na raspolaganju za dalju komunikaciju i saradnju po pitanju dostavljenih sugestija.

Kada je riječ o sugestijama koje se odnose na utvrđivanje kriterijuma po kojima ansambli, umjetnici i pojedinici, mogu predstavljati državu u inostranstvu, a imajući u vidu da Ministarstvo evropskih poslova nije nadležno za predmetnu materiju, iste će biti proslijeđene nadležnim organima.

MINISTARSTVO EVROPSKIH POSLOVA

Direkcija za informisanje javnosti o pregovaračkom procesu pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji

Odgovor sačinila:

Nada Vojvodić, načelnica Direkcije za informisanje javnosti o pregovaračkom procesu pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji