Klaster 4 - Digitalizacija, industrija i svemir

Savremene evropske države i njihove ekonomije će podsticati industrijsku i digitalnu transformaciju i snažniji razvoj svemirskih tehnologija primjenom istraživačkog rada i inovativnih rješenja usmjerenih na globalno liderstvo evropske industrije. Na evropskom putu ka održavanju globalnog liderstva u industriji, digitalizaciji (oblikovanju evropske digitalne budućnosti) i svemiru (Evropska svemirska strategija) primjenom pametnih, čistih i planetarno održivih tehnologija, kontinuirana podrška njihovom razvoju i usaglašavanje prioriteta istraživanja i inovacija širom Evrope je potrebno. Na ovom putu postoje brojni izazovi, a evropska industrija mora da se prilagodi novim zahtjevima vremena na način da se transformiše (Industrijska transformacija 2050). 

Iako je Evropa jedno od najvećih svjetskih tržišta za digitalne proizvode i usluge i snažnu industrijsku proizvodnju, njen doprinos industrijskom globalnom digitalnom lancu snadbijeevanja postepeno se smanjuje, a javna ulaganja u istraživanje i inovativni razvoj daleko zaostaju za drugim zemljama u svijetu, posebno u ključnim tehnologijama. Prijetnja vodeće uloge Evrope u inovativnim rješenjima u brojnim industrijskim sektorima zbog jake globalne konkurencije, stare industrijske infrastrukture koja nije spremna za digitalizaciju, cirkularne, čiste i klimatski neutralne industrije i prevelikog oslanjanja na uvoz ključnih tehnologije i sirovina, zahtijeva nova ulaganja u skladu sa društvenim potrebama za oblikovanje održive budućnosti. 

Prioritet nove industrijske politike je smanjenje velikog udjela emisija gasova staklene bašte, zagađenja i otpada i iskorištavanje svih mogućnosti koje proizilaze iz ovog prilagođavanja, uz istovremeno širenje digitalizacije, uvođenje čistih tehnologija i preoblikovanje čitavih proizvodnih lanaca. Da bi se izbjegao rizik od eventualnih negativnih promjena, proces jačanja socijalne uključenosti i smanjenja nejednakosti, jačanja povjerenja i etičkih principa treba da se odvija paralelno, jer svaki proces transformacije društvenog i ekonomskog razvoja može dovesti do neželjenih posledica. Zato je osnovni cilj evropske politike izgradnja industrije sa vodećom pozicijom na globalnom nivou u ključnim oblastima uz puno poštovanje granica planete i u skladu sa društvenim potrebama i evropskim vrijednostima.

U ovom dijelu programa Horizont Evropa, u drugom stubu pod nazivom Globalni izazovi i evropska industrijska konkurentnost, ključne oblasti istraživanja i razvoja grupisane su u dvije opšte kategorije. Prva kategorija se odnosi na razvojne tehnologije iz osam ključnih identifikovanih razvojnih oblasti:

  1. proizvodne tehnologije,
  2. prioritetne digitalne tehnologije,
  3. napredni materijali,
  4. nove razvojne tehnologije,
  5. vještačka inteligencija i robotika,
  6. internet sledeće generacije,
  7. računarstvo viskokih performansi i veliki podaci i
  8. svemirske tehnologije.

Uvođenje inovativnih proizvodnih tehnologija, kao što je biointegrisana proizvodnja, doprinijeće održivom napretku sa više cirkularne ekonomije i proizvoda za višekratnu upotrebu u novim lancima vrijednosti. Koprogramirano novo partnerstvo pod nazivom Made in Europe u okviru programa Horizon Europe igraće važnu ulogu u kreiranju budućeg evropskog načina proizvodnje i održivog prosperiteta. U razvoju prioritetne digitalne tehnologije biće ostvaren napredak u ključnim komponentama i sistemima elektronike, fotonike, softverskih tehnologija i platformi za povezivanje, lansiranje novih digitalnih aplikacija koje obezbjeđuju neviđene nivoe računarske snage, povjerenja, sigurnosti, visoke preciznosti i niske potrošnje energije.

Novi razvoj naprednih materijala je ključan za prelazak na cirkularnu ekonomiju i uspostavljanje nulte stope zagađenja i postizanje ciljeva Evropskog zelenog dogovora. Bezbjedni, održivi, konkurentni, lagani, funkcionalni pametno poboljšani materijali treba da zadovolje posebne potrebe industrije, ali i najšire moguće zahtjeve korisnika i smanje zavisnost Evrope od uvoza ključnih sirovina. 

Nove razvojne tehnologije sa potencijalom da radikalno promijene način na koji proizvodimo, radimo i živimo mogu pružiti rješenja za širok spektar globalnih izazova. Razvoj vještačke inteligencije i robotike kao jedne od strateških tehnologija 21. vijeka značajno će oblikovati svijet u kome živimo. Zahvaljujući povećanoj računarskoj snazi, dostupnosti velikih količina podataka, napretku u algoritmima, pametnim uređajima i robotima, društvo u cjelini će imati koristi u svakodnevnom životu. Mnoge društvene i ekonomske aktivnosti zavise od Interneta, tako da će Internet  sledeće generacije podstaći razvoj ključnih tehnologija i infrastrukture za Internet sjutrašnjice sa većom pouzdanošću, punom povezanošću i dostupnošću, kao i kolektivnom inteligencijom uključujući ljude, procese, podatke, sadržaj i stvari. Računarstvo visokih performansi odnosi se na računarske sisteme sa izuzetno velikom računarskom snagom koji mogu da riješe složene i zahtjevne probleme. U digitalnom dobu, napredno računarstvo i industrija velikih podataka su u centru velikih dostignuća i inovacija i strateški resurs za budućnost Evrope. Ove tehnologije su postale ključne za napredak privrede, bez obzira da li su u pitanju geografske informacije, statistika, podaci istraživanja, vremenske promene, saobraćaj, potrošnja energije, finansijske transakcije ili zdravstveni podaci. Poboljšana analitika i obrada podataka, posebno velikih podataka, omogućiće transformaciju evropske uslužne industrije stvaranjem širokog spektra inovativnih informacionih proizvoda i usluga i smanjenjem troškova i povećanjem efikasnosti. Međunarodni svemirski kontekst se brzo mijenja – globalna konkurencija raste sa novim učesnicima koji donose nove ambicije u svemirskim tehnologijama uz veće učešće privatnog sektora. Velike tehnološke promjene kao što su digitalizacija, minijaturizacija, vještačka inteligencija i višekratni sistemi za lansiranje narušavaju tradicionalne poslovne modele u svemirskom sektoru, smanjujući troškove pristupa i korišćenja prostora. Evropski svemirski sektor treba da se prilagodi kako bi iskoristio poslovne prilike koje proizilaze iz ovih promjena i da podstakne ulaganja u svemirski ekosistem kako bi EU nastavila da bude svemirska sila. 

Druga kategorija su tehnologije za ubrzavanje ekonomskih i društvenih tranzicija, koju čine: kružne industrije, niskougljenične i čiste industrije i nove usluge iz svemirskih tehnologija za civilne potrebe.

Suština koncepta kružnih industrija je u sistemu gdje se vrijednost proizvoda, materijala i resursa održava što je duže moguće, a otpad minimizira. Istraživanje i inovacije treba da budu usmjerene na tokove kompletnog životnog ciklusa proizvoda ili materijala kako bi se spriječili novi i veći tokovi otpada, riješio problem oskudice resursa i nestabilnosti cijena (implementacija kružnih lanaca snadbijevanja, reciklaža, predvidljivo održavanje i popravke, stvaranje ambijenta industrijske simbioze). Industrije će morati da koordiniraju inovacije i investicije u čiste i niskougljenične sisteme postrojenja sa mnogo većim udjelom obnovljivih izvora energije. Neophodne tehnologije uključuju prelazak na dekarbonizovanu energiju i sirovine, upotrebu vodonika, katalizu i vještačku fotosintezu, korišćenje otpadne toplote i materijala za ponovnu preradu i reciklažu, i druge adaptacije koje treba razviti i validirati u industrijski relevantnim i operativnim sredine prije prvog uvođenja na tržište EU. Ovaj dio aktivnosti klastera usko je vezan za podršku industrijskim objektima u energetskoj tranziciji u okviru klastera 5 Klima, energija i mobilnost. Nove usluge iz svemirskih tehnologija takođe će ubrzati ekonomsku i društvenu tranziciju u oblastima pametne mobilnosti, smanjenja emisije CO2, infrastrukturne povezanosti i integracije sa drugim tehnologijama (G5). Usluge Sistema za posmatranje Zemlje EU (Copernicus) će nastojati da se unaprijede u cilju razvoja novih elemenata usluga i proizvoda sa međusektorskom primjenom kao što su: ublažavanje klimatskih promjena, praćenje gasova staklene bašte, praćenje informacija iz životne sredine, poljoprivreda, bezbjednost i urbanizam. Veliki akcenat je takođe stavljen na dalji razvoj senzorske tehnologije i obrade podataka, bolje upravljanje svemirskim saobraćajem, vremenskim uslovima i objektima u blizini Zemlje. Istraživačke i inovacione aktivnosti će se pripremiti za sledeću generaciju i primjenu evropskih globalnih navigacionih satelitskih sistema (Galileo/EGNOS) koji će obezbijediti precizno pozicioniranje, navigaciju i vrijeme, čime će se ostvariti inteligentna mobilnost. Istraživačke i inovacione aktivnosti će podržati korisničku opremu i sistemska rješenja za svemirsku i zemaljsku infrastrukturu za satelitske komunikacije za vladine aktere EU (GOVSATCOM) i građane i preduzeća. Globalno konkurentan svemirski sektor koji jača suverenitet EU biće realizovan u saradnji sa Evropskom svemirskom agencijom (trenutno GSA) i Evropskom svemirskom agencijom (ESA). 

Jedan od najvažnijih djelova budućih predloga projekata biće dio posvećen očekivanom efektu ostvarenom realizacijom projektnih aktivnosti. Efekti treba da budu usklađeni i odražavaju prioritete politike EU. Postizanje efekta igra veoma važnu ulogu u svim djelovima okvirnog programa, a u klasteru digitalizacije, industrije i svemirskih tehnologija može se izdvojiti šest glavnih očekivanih efekata definisanih strateškim planiranjem, a svaki očekivani efekat je vezan za određenu destinaciju (D) kao skup aktivnosti koje doprinose ostvarenju očekivanih efekata:

S obzirom na to da evropska industrija ulaže manje od svojih globalnih konkurenata, posebno u oblasti visoke tehnologije, i uzimajući u obzir potrebu da se ubrza industrijska transformacija u klimatski neutralne i cirkularne industrije, ovaj klaster će biti od ključnog značaja za mobilizaciju industrije i podsticanje veće javne i privatne investicije ka zajedničkim ciljevima. Partnerstvo je jedan od instrumenata za postizanje zajedničkih ciljeva. Za razliku od standardnih poziva u programima rada, partnerstva omogućavaju ciljaniju saradnju industrije između sektora i lanaca vrijednosti na osnovu unaprijed definisanih ciljeva i smanjuju fragmentaciju ulaganja u istraživanje kako na nacionalnom tako i na nivou EU. Ovo je preduslov za postizanje, na primer, ciljeva cirkularne ekonomije u kojoj je međusektorska saradnja uz saradnju u lancu vrijednosti od vitalnog značaja. O partnerstvima u okviru ovog klastera možete pročitati u odjeljku Partnerstva Horizon Europe. 

U ovom klasteru, tri opšta cilja će se postići u sinergiji sa drugim instrumentima i inicijativama EU: obezbjeđivanje konkurentske prednosti i suvereniteta industrije EU, postizanje klimatski neutralne, cirkularne i čiste industrije i obezbjeđivanje podrške razvoju vještina, etičkih principa u skladu sa evropskim društvenim i humanističkim vrijednostima i socijalnom inkluzijomu. Najvažniji pristup tehnološkom razvoju u EU svakako je pristup usredsređen na čovjeka. Ideja razvoja usmjerena na čovjeka podrazumijeva da prioritet ekonomskog razvoja treba da bude posebno usmjeren na ljudska bića, što implicira da postoji normativni globalni imperativ koji zahtijeva priznavanje i usvajanje ljudskog prava na razvoj.

Vezani članci:

Širenje učešća i izvrsnosti
NCP mreža za širenje učešća i Evropskog istraživačkog prostora (ERA)
Istraživačke infrastrukture
Marija Sklodovska Kiri Akcije (MSCA)
Da li vam je sadržaj ove stranice bio od koristi?