Objavljena je Konačna analiza uticaja Evropskog programa za saradnju u domenu naučnih i tehnoloških istraživanja - COST, koja odražava aktivnosti realizovane tokom proteklih sedam godina pod okriljem programa Horizont 2020. Ova detaljna studija naglašava bitnu ulogu COST akcija za evropsko okruženje za istraživanje i inovacije, ali i pruža pregled aktivnosti usmjerenih na umrežavanje, naučni i društveni uticaj u okviru ovog programa. Konačna analiza uticaja takođe se bavi relevantnošću COST programa i posebno ukazuje na oblasti i teme koje je neophodno razvijati u svjetlu novog okvirnog programa EU za istraživanje i inovacije - Horizont Evropa.

COST akcije, koje predstavljaju glavne instrumente ovog programa, organizovane su u mreže kroz koje se širi znanje, rastu ideje i odvijaju se diskusije o mnoštvu naučnih tema. Na taj način omogućava se povećanje mobilnosti istraživača širom Evrope, podstiče se uspostavljanje naučne izvrsnosti i smanjenje jaza između zemalja različitog intenziteta naučnog i tehnološkog razvoja.

Nalazi pomenute analize o uticaju umrežavanja na učesnike pokazuju da se znanje i ideje šire efikasno i brzo u mreži koja podsjeća na „mali svijet“, a koja je jedinstvena karakteristika COST programa, gdje je povezanost između učesnika visoka i nije ograničena na jezgro dobro umreženih istraživača. Kao rezultat toga, COST akcije su ostvarile ogroman uspjeh: u prosjeku je osnivano 60 novih akcija svake godine - ukupno 669 akcija bilo je aktivno u okviru programa Horizont 2020, a oko 92.000 istraživača koristilo je alate za umrežavanje - sastanci, radne grupe, kratkoročne naučne posjete, trening škole, grantovi za konferencije za doktorante itd.

Pored toga, Konačna analiza uticaja ističe da jezičke barijere i geografska udaljenost ne ometaju umrežavanje, što COST čini jedinstvenim instrumentom za olakšavanje cirkulacije talenata. Analiza naučnog uticaja otkriva da COST akcije imaju interdisciplinarnu i kolaborativnu prirodu (u prosjeku šest različitih disciplina po akciji i u prosjeku gotovo sedam autora po publikaciji). Interdisciplinarnost je, međutim, češća među disciplinama koje su tematski bliže jedna drugoj.

COST nastavlja da ulaže velike napore da podstakne učešće u svojim mrežama, s posebnim fokusom na istraživače iz zemalja sa slabijim učinkom u oblasti istraživanja te na mlade istraživače - koji su autori čak četvrtine COST publikacija. Kao što je prikazano u Konačnoj analizi uticaja, mladi istraživači prepoznaju COST kao instrument za pospješivanje daljeg razvoja karijere.

Istraživači iz zemalja koje bilježe slabiji učinak u oblasti istraživanja (Inclusiveness Target Countries - ITC), među kojima je Crna Gora, su takođe ključni akteri - uključeni su u oko 84% mreža, nasuprot 58% mreža u koje su uključeni istraživači iz ostalih zemalja. Analiza takođe naglašava da je u odnosu na prethodne okvirne programe, COST mreža tokom trajanja Horizonta 2020 u većoj mjeri bila rodno inkluzivna, sa 42% žena učesnica.

Međutim, najznačajniji aspekt COST programa je činjenica da ga interni i eksterni akteri doživljavaju kao odskočnu dasku za druge evropske instrumente finansiranja. Statistički je pokazano da učešće u COST akcijama značajno povećava šanse za uspjeh prijava na druge evropske programe: 37% Horizont 2020 predloga podnijetih od strane konzorcijuma učesnika COST akcije bilo je uspješno. Stoga akcije pružaju priliku za upoznavanje širokog spektra partnera, omogućavajući bolje umrežavanje za pozive u okviru Okvirnog programa.

Konačna analiza uticaja jasno ukazuje na značaj COST programa za Evropski istraživački prostor (ERA), koji čini integralni i komplementarni element Evropskih okvirnih programa. U tom pogledu, COST zaista predstavlja najveći i najvažniji instrument umrežavanja za istraživače u Evropi.

Kompletan dokument Konačna analiza uticaja Evropskog programa za saradnju u domenu naučnih i tehnoloških istraživanja – COST možete preuzeti u nastavku.