Programom rada Vlade za 2023. godinu predviđena je izrada Programa ekonomskih reformi za Crnu Goru za period 2024-2026. godina.

Program ekonomskih reformi (PER) za Crnu Goru predstavlja najznačajniji nacionalni strateški dokument u kontekstu ekonomskog dijaloga Crne Gore sa Evropskom komisijom i članicama Evropske unije. Naime, Program ekonomskih reformi za Crnu Goru je dokument u kome Vlada Crne Gore predstavlja ekonomsku politiku Crne Gore za narednu godinu i srednjoročni period i osnovu za ekonomski dijalog sa Evropskom komisijom u procesu EU integracija. Na taj način Vlada Crne Gore kroz PER ima zadatak da mjere ekonomske politike gradi na ključnim razvojnim prioritetima definisanim najvažnijim strateškim dokumentima, kao i preporukama Evropske komisije.

Crna Gora učestvuje u pripremi Programa ekonomskih reformi počev od 2015. godine.

Evropska komisija je u julu pozvala Crnu Goru da izradi PER slanjem smjernica za izradu dokumenta. Smjernice sadrže detaljne instrukcije o sadržini i strukturi dokumenta, metodologiji njegove izrade, koordinaciji, rokovima, načinu komunikacije i broju strana koje dokument treba da sadrži.

Dokument se sastoji iz tri ključna poglavlja: (1) makroekonomski okvir, (2) fiskalni okvir i (3) poglavlje o strukturnim reformama. Makroekonomski okvir sadrži srednjoročne makroekonomske projekcije (BDP, inflacija, platni bilans). Poglavlje o fiskalnom okviru zasniva se na srednjoročnom fiskalnom okviru i budžetskim planovima za tri godine. U odnosu na prošlu godinu novim smjernicama je analiza strukturnih reformi podijeljena u 3 oblasti (umjesto dosadašnjih 13) i za svaku od tri oblasti treba identifikovati najviše dvije prioritetne strukturne reforme, što ih ukupno može biti 6 (umjesto dosadašnjih 20). Navedene oblasti su sljedeće:

a) Konkurentnost (Competitiveness):

• Poslovno okruženje i smanjenje neformalne ekonomije (Business environment, and reduction of the informal economy);
• Reforma preduzeća u većinskom vlasništvu države (Reform of State-owned enterprises);
• Reforma ekonomskih integracija (Economic integration reforms);
• Poljoprivreda, industrija i usluge (Agriculture, industry and services);
• Istraživanje, razvoj i inovacije (Research, development and innovation);

b) Održivost i otpornost (Sustainability and resilience):

• Zelena tranzicija/digitalna transformacija (Green transition/digital transformation);
• Reforme tržišta energetike (Energy market reforms);
• Reforme tržišta saobraćaja (Transport market reforms);

 c) Ljudski kapital i socijalne politike (Human capital and social policies):

• Obrazovanje i vještine (Education and skills);
• Zapošljavanje i tržište rada (Employment and labour market);
• Socijalna zaštita i inkluzija (Social protection and inclusion);
• Zdravstvena zaštita (Healthcare).

Kao doprinos ispunjavanju prioriteta koji se odnose na ekonomski dijalog sa Evropskom komisijom i članicama Evropske unije, a u vezi sa pripremom ovog važnog dokumenta, nalazimo veoma značajnim zainteresovanost i komunikaciju sa predstavnicima međunarodnih organizacija, predstavnicima privatnog sektora, civilnog društva, NVO sektora, akademske zajednice, lokalne samouprave, građana i ostalog dijela civilnog društva. Tematika obuhvaćena Programom ekonomskih reformi za period 2024-2026. godina biće predmet širokog konsultativnog procesa sa najvažnijim zainteresovanim stranama u društvu, već u početnoj fazi izrade dokumenta. U tom kontekstu, želimo da vas informišemo da će 08. novembra 2023. godine u periodu od 11:00 do 13:00 časova, biti organizovan okrugli sto sa zainteresovanim stranama, u hotelu Ramada (sala „Lesendro“, Bulevar Save Kovačevića 74, Podgorica).

Predlozi i sugestije mogu se dostavljati na e-mail adresu ivana.radojicic@mif.gov.me, najkasnije do 15. novembra 2023. godine.

Takođe, konstatujemo da proces  pripreme ovog dokumenta nije započet pravovremeno (jun/jul 2023. godine), pa time ni konsultacije sa zainteresovanim stranama nisu održane u septembru, kako je uobičajena praksa. Zato molimo za razumijevanje zbog kratkih zadatih rokova.

Aktivnosti koje se odnose na pripremu PER-a će u radu ministarstava i Vlade imati poseban prioritet kako bi se rokovi prema Evropskoj komisiji biti ispoštovani.

Proces izrade PER-a podržan je kroz projekat „Jačanje transparentnog i odgovornog upravljanja javnim finansijama u Crnoj Gori“, koji podržava Ministarstvo finansija Republike Slovačke, a sprovode Ministarstvo finansija Crne Gore i UNDP.

U prilogu možete preuzeti: Obrazac za predloge i sugestije, Program ekonomskih reformi 2023-2025, Smjernice za izradu Programa ekonomskih reformi 2024-2026 i Zajedničke preporuke EU i Crne Gore sa ministarskog dijaloga.