STO sporazumi

Svjetska trgovinska organizacija (STO) je osnovana Sporazumom iz Marakeša, kao dio Finalnog akta koji sadrži rezultate Urugvajske runde multilateralnih trgovinskih pregovora. Započela je sa radom 1. januara 1995. godine, i nasljednik je Opšteg sporazuma o carinama i trgovini iz 1947. godine (GATT iz 1947. g.).

Sporazum o osnivanju Svjetske trgovinske organizacije, sa pratećim aneksima, reguliše institucionalni rad Organizacije. U odnosu na osnivačka dokumenta, Sporazum o trgovinskim olakšicama je prvi multilateralni sporazum donijet poslije urugvajske runde pregovora. Pridodat je Aneksu 1A i svrstan je nakon Sporazuma o mjerama zaštite. Stupio je na snagu 22. februara 2017. godine, u skladu sa stavom 3 člana X Sporazuma o osnivanju STO.

ANEKS 1

ANEKS 1A: Multilateralni sporazum o trgovini robama

- Opšti sporazum o carinama i trgovini (GATT 1994)

- Sporazum o poljoprivredi

- Sporazum o primjeni sanitarnih i fitosanitarnih mjera

- Sporazum o tekstilu i odjeći

- Sporazum o tehničkim preprekama trgovini

- Sporazum o uslovima za strana ulaganja koji utiču na trgovinu

- Sporazum o primjeni Člana VI Opšteg sporazuma o carinama i trgovini iz 1994.

- Sporazum o primjeni Člana VII Opšteg sporazuma o carinama i trgovini iz 1994.

- Sporazum o kontroli robe prije isporuke

- Sporazum o pravilima o porijeklu robe

- Sporazum o procedurama izdavanja uvoznih dozvola

- Sporazum o subvencijama i kompenzatornim mjerama

- Sporazum o zaštitnom sistemu

-Sporazum o trgovinskim olakšicama

ANEKS 1B: Opšti sporazum o trgovini uslugama (GATS) i aneksi

ANEKS 1C: Sporazum o trgovinskim aspektima prava intelektualne svojine- TRIPS (sa izmjenama od 23. januara 2017. godine)

ANEKS 2: Dogovor o pravilima i procedurama za rješavanje sporova

ANEKS 3: Mehanizam ispitivanja trgovinskih politika

ANEKS 4: Plurilateralni trgovinski sporazumi

- Sporazum o trgovini civilnim vazduhoplovima

- Sporazum o vladinim nabavkama

- Međunarodni sporazum o mlijeku i mliječnim proizvodima (prestao da važi 1997. godine)

- Međunarodni sporazum o goveđem mesu (prestao da važi 1997. godine).

Pravnu osnovu STO pored tzv. “Finalnog akta” koji uobličava rezultate Urugvajske runde pregovora čine Ministarske deklaracije, odluke i detaljne liste koncesija (obaveza/ustupaka) za svaku članicu pojedinačno. Liste koncesija, definišu način pristupa domaćem tržištu za inostrane proizvode i pružaoce usluga.

Službeni jezik STO je engleski, francuski i španski. U slučaju potrebe tumačenja bilo kojeg pravnog teksta ili spora između članica ne uzima se u obzir prevod akata na jezike zemalja članica. Ovdje možete pruzeti WTO legal texts.

Sporazum o osnivanju STO podrazumijeva dvije kategorije članica i to originalne i ostale članice.

U članu XI Sporazuma o osnivanju STO, navodi se da se originalnim članicama tj. osnivačima STO, smatraju članice koje ispunjavaju sljedeće uslove: da su ugovorne strane GATT-a iz 1947. godine na dan stupanja na snagu Sporazuma, da prihvataju Sporazum i multilateralne trgovinske sporazume i da im je lista koncesija dodata GATT-u iz 1994. godine, odnosno lista specifičnih obaveza dodata GATS-u. Stavom 2 istog člana, predviđeno je da najmanje razvijene zemlje preuzimaju obaveze i koncesije do nivoa koji je u skladu sa njihovim individulanim razvojem, finansijskim i trgovinskim potrebama, kao i administrativnim i institucionalnim sposobnostima (najmanje razvijene zemlje su imale rok do aprila 1995. godine da podnesu liste koncesija).

Ostale članice pristupaju STO-u shodno članu XII Sporazuma o osnivanju STO i pod uslovima koji se u procesu pristupanja dogovore sa članicama. Proces pristupanje za svaku zemlju je poseban, ima različitu kompleksnost ali i dužinu trajanja. Čitav je niz zemalja koje su od 1995. godine prošle kroz složen proces pristupanja. Pregovori započinju dostavljanjem Zahtjeva kojim se izražava želja za pristupanjem. Generalni savjet STO-a razmatra prijavu i donosi odluku o osnivanju Radne grupe. Nakon formiranja Radne grupe, zemlja kandidat ima obavezu da dostavi niz informacija i dokumenata na osnovu kojih se stiče jasna slika o svim aspektima njene spoljnotrgovinske i ekonomske politike. Poslije višegodišnjih pregovora, proces se okončava podnošenjem završnog Izvještaja Radne grupe i usvajanjem Odluke o pristupanju čime Potokol o pristupanju stupa na snagu. Država kandidat pristupa STO trideset dana nakon potpisivanja Protokola ili deponovanjem instrumenta ratifikacije, a zavisno od unutrašnjo-pravnog sistema svake zemlje.

Više informacija vezano za STO članice, posmatrače i zemalje koje su u procesu pristupanja možete pruzeti ovdje.