UN sankcije – Južni Sudan

Autor: MINISTARSTVO VANJSKIH POSLOVA CRNE GORE

UN SANKCIJE – JUŽNI SUDAN

Nakon decenija oružanog sukoba u najdužem građanskom ratu u Africi, sveobuhvatni mirovni sporazum postignut je između vlade Sudana i Sudanskog narodnooslobodilačkog pokreta/vojske (SPLM/A) u januaru 2005. Godine kojim se južnoj regiji Sudana daje regionalna autonomija i predstavljanje u nacionalni aranžman o podjeli vlasti sa sudanskom vladom u Kartumu. Ujedinjene nacije su uspostavile Misiju u Sudanu (UNMIS) kako bi podržale implementaciju sporazuma koji je uključivao planove za referendum o nezavisnosti za jug. Kada je referendum održan u januaru 2011. godine, gotovo 99% se izjasnilo za nezavisnost, a zemlja je postala formalno nezavisna od Sudana 9. jula 2011. godine.

Uprkos graničnom sporu sa Sudanom oko regije Abyei, sporu sa Sudanom oko statusa područja Južnog Kordofana i izazovima nekoliko nedržavnih oružanih grupa koje djeluju u zemlji, uključujući Gospodnju vojsku otpora (LRA), Južni Sudan koncentrisana na izgradnju države i nacionalnu konsolidaciju u prve dvije godine nakon nezavisnosti. UNMIS, preimenovan u Misija UN-a u Južnom Sudanu (UNMISS), ostao je uglavnom fokusiran na tenzije između Sudana i Južnog Sudana 2011. godine, ali je postao sve više zabrinut zbog nasilja među zajednicama u Južnom Sudanu počevši od 2012. godine.

U decembru 2013., predsjednik Južnog Sudana od sticanja nezavisnosti, Salva Kir, naveo je da je tadašnji bivši potpredsjednik zemlje Riek Machar (koga je Kir smijenio tokom rekonstrukcije kabineta u julu 2013.) bio umiješan u pokušaj državnog udara protiv njegove vlade. Machar je odbacio optužbe, tvrdeći da je Kir pokušavao uspostaviti diktaturu u zemlji i da je izbila borba između snaga lojalnih dvojici lidera u glavnom gradu, Džubi, 15. decembra 2013. Savjet bezbjednosti UN-a sazvao je nekoliko specijalnih sastanaka o kriza koja je počela 17. decembra 2013. godine, zabrinut zbog potencijalnih međuzajedničkih tenzija (Kir je Dinka, dok je Machar Nuer). Rezolucija SBUN 2132 (24. decembar 2013.) odobrila je jačanje vojnih i policijskih kapaciteta UNMISS-a u zemlji i podržala inicijativu IGAD-a za posredovanje u sukobu. Tenzije između vlade i UNMISS-a su se razvile u januaru 2014. zbog odbijanja UNMISS-a da dozvoli vladinim snagama da progone navodne pobunjenike u svojim kompleksima u kojima se nalazi oko 70.000 interno raseljenih lica (IRL). Međunarodna krizna grupa izvijestila je o više od 10.000 smrtnih slučajeva, a OCHA procjenjuje da je čak 468.000 ljudi raseljeno uz više od 190.000 skloništa u susjednim zemljama.

Sastanci između dvije strane održani su u Adis Abebi u januaru 2014. godine, a IGAD je posredovao u sporazumu o prekidu vatre 23. januara 2014. godine, ali su obje strane prekršile primirje. Razgovori su nastavljeni 25. marta, ali su borbe nastavljene u različitim dijelovima zemlje, a humanitarna situacija se pogoršala. Kršenja primirja su nastavljena u aprilu, sa sve izraženijim međuzajedničkim aspektom. Činilo se da se situacija kreće prema građanskom ratu, za koji je visoki komesar UN-a za ljudska prava, Navi Pillay, upozorio da ima genocidni potencijal. UN su osudile akcije s obje strane. Rezolucijom SBUN 2155 od 27. maja 2014. revidiran je mandat UNMISS-a da se fokusira na zaštitu civila, praćenje i istragu kršenja ljudskih prava, stvaranje uslova za pružanje humanitarne pomoći i podršku sporazumu o prekidu vatre. U odvojenim pregovorima, dogovoreno je da će snage IGAD-a biti pod komandom UNMISS-a.

U predsjedničkoj izjavi Savjeta bezbjednosti UN-a od 8. avgusta 2014. godime, izražena je spremnost da se razmotre, uz konsultacije sa relevantnim partnerima, uključujući IGAD i AU, „sve odgovarajuće mjere, uključujući ciljane sankcije, protiv onih koji preduzimaju radnje koje narušavaju mir, stabilnost i sigurnost Južnog Sudana.” Eksplicitna prijetnja sankcijama UN-a nije imala trenutni učinak, a do oktobra 2014. bilo je više od 1,4 miliona interno raseljenih lica i 458.000 izbjeglica. Pregovori uz posredovanje IGAD-a bili su sa slabim izgledima. Machar i Sudanski narodnooslobodilački pokret (SPLM) u opoziciji žalili su se da je posredovanje IGAD-a bilo snažno pristrasno protiv njihovih interesa, te su odbili potpisati dokumente kojima je Kir ostao na funkciji još 30 mjeseci. Mirovni pregovori su posustali u novembru, borbe su nastavljene, a u vrijeme godišnjice početka sukoba u decembru 2014. godine, više od 1,9 miliona ljudi bilo je raseljeno (od toga 1,5 miliona interno), a susjedne zemlje su bile zategnute zbog priliv izbjeglica.

Regionalni akteri su igrali važnu ulogu od početka krize. IGAD je rasporedio posmatrače za prekid vatre početkom februara 2014., a Savjet za mir i sigurnost AU je izdalo saopštenje i naknadno objavilo svoju namjeru da "preduzme odgovarajuće mjere" (prijeteći sankcijama) protiv onih koji podstiču ili održavaju nasilje ili potkopavaju zaštitni mandat UNMISS-a. U saopćenju od 12. juna 2014. Vijeće za mir i sigurnost (PSC) AU ponovilo je svoju spremnost da provede ciljane sankcije i druge mjere, na preporuku IGAD-a, prema bilo kojoj strani koja nastavi da podriva mirovni proces i ne ispoštuje svoje obaveze.

U Savjetu bezbjednosti vodile su se interne debate o tome da li primijeniti sankcije – Rusija i Kina su htjele da IGAD prvi djeluje, dok su SAD u to vrijeme navodno bile oprezne u pogledu embarga na oružje svim stranama u sukobu, jer bi to moglo preokrenuti ravnotežu u korist opozicije. Tanzanijska pregovaračka inicijativa u Aruši, koja je komplementarna naporima IGAD-a, rezultirala je još jednim sporazumom o prekidu vatre između Kira, Machara i drugih opozicionih ličnosti 21. januara 2015. godine, ali su se sukobi još jednom nastavili.

Rezolucije

Rezolucijom SB UN 2206 (2015), donesenom 2015. godine, izriče zabranu putovanja i zamrzavanje imovine pojedincima ili subjektima koje je Komitet osnovan u skladu s rezolucijom 2206 (2015) odredio da učestvuju ili pružaju podršku za djela koja ugrožavaju mir, sigurnost i stabilnost Južnog Sudana.

Rezolucijom SB UN 2428 (2018), donesenom 2018. godine, obnavljanju se sankcije uvedene rezolucijom Savjeta bezbjednosti 2206 (2015) i produžava mandat Ekspertske komisije za Južni Sudan do 1. jula 2019.godine.

Rezolucijom SB UN 2521 (2020), donesenom 2020. godine, obnavljaju se sankcije uvedene rezolucijom Savjeta bezbjednosti 2428 (2018) i produžava mandat Ekspertske komisije za Južni Sudan do 1. jula 2021. Godine.

Rezolucijom SB UN 2577 (2021), donesenom 2021. godine, obnavljaju se sankcije uvedene rezolucijom Savjeta bezbjednosti 2428 (2018) i produžava mandat Savjeta eksperata za Južni Sudan do 1. jula 2022. godine.

Pristup sankcionoj listi

Ažuriranoj sankcionoj listi Komiteta SB UN za Južni Sudan moguće je pristupiti na dolje navedenoj internet stranici:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/2206/materials

Sankcioni komitet SB UN za Južni Sudan

Sankcioni komitet SB UN za Irak, u skladu sa rezolucijom SB UN 2206 (2015) koja se odnosi na Irak nadgleda sankcije koje je uveo Savjet bezbednosti UN.

Internet stranici ovog komiteta moguće je pristupiti preko sljedećeg linka:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/2206 .

Smjernice komiteta SB UN za Južni Sudan dostupne su na sljedećoj internet stranici:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/2206/guidelines .

Ciljevi sankcija

Prekid neprijateljstva, pregovori o sporazumu, ljudska prava, podrška humanitarnim naporima

Vrsta sankcija