Nova presuda Evropskog suda za ljudska prava – Vlahović protiv Crne Gore

Podnosiocu predstavke povrijeđeno je pravo na pravično suđenje i pravo na mirno uživanje imovine zbog neizvršenja pravosnažne sudske presude i konačnih odluka upravnih organa donijetih u korist podnosioca predstavke 2010. godine

Evropski sud za ljudska prava (u daljem tekstu: „Evropski sud“), dana 22. februara 2024. godine objavio je presudu u predmetu Vlahović protiv Crne Gore (br. predstavke 62444/10) kojom je utvrdio povredu čl. 6 Konvencije (pravo na pravično suđenje) i čl. 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju (zaštita imovine) zbog neizvršenja pravosnažne sudske presude i konačnih odluka upravnih organa donijetih u korist podnosioca predstavke 2010. godine, koje se odnose na uklanjanje nezakonito izgrađenih objekata na katastarskim parcelama u njegovom suvlasnišvu.

Pored navedenog, Evropski sud je naložio državi Crnoj Gori da u roku od godinu dana od pravosnažnosti presude Evropskog suda okonča postupak eksproprijacije u odnosu na katastarske parcele u suvlasništvu podnosioca predstavke, a ukoliko predmetni postupak eksproprijacije ne bude okončan u naloženom roku, država Crna Gora je dužna da u roku od tri mjeseca od isteka jednogodišnjeg roka za okončanje postupka eksproprijacije, izvrši pravosnažnu sudsku odluku i konačne odluke upravnih organa donijetih u korist podnosioca predstavke 2010. godine.

Podnosilac predstavke, g-din Zoran Vlahović, suvlasnik je katastarskih parcela u Herceg Novom na kojima je u junu 2005. godine, jedan od suvlasnika, izgradio kanalizaciono-vodovodnu infrastrukturu i betonski put, bez saglasnosti drugih suvlasnika i bez odobrenja nadležnih organa Opštine Herceg Novi.

U postupku koji je g-din Vlahović pokrenuo protiv navedenog suvlasnika zbog uznemiravanja prava svojine i naknade štete, Osnovni sud u Herceg Novom u februaru 2010. godine donio je presudu kojom je utvrdio da je tuženi uznemiravao i smetao pravo sukorišćenja g-dina Vlahovića, te naložio tuženom da u roku od 15 dana ukloni nezakonito izgrađene objekte. Navedena presuda potvrđena je od strane Višeg suda u Podgorici i postala je pravosnažna.

U martu 2010. godine, Komunalna policija Opštine Herceg Novi donijela je dva rješenja kojima je naložila tuženom suvlasniku da ukloni nezakonito izgrađene objekte, a koja rješenja su postala konačna. Međutim, ista još uvijek nijesu izvršena.

U maju 2010. godine, tuženi suvlasnik je prenio svoje pravo susvojine na predmetnim katastarskim parcelama na Opštinu Herceg Novi bez naknade.

Tokom 2012. godine Opština Herceg Novi pokrenula je postupak eksproprijacije predmetnih katastarskih parcela, a prvo rješenje kojim je meritorno odlučeno o zahtjevu za eksproprijaciju donijeto je tek 2021. godine. Međutim, navedeno rješenje još uvijek nije postalo pravosnažno.

Podnosilac predstavke nekoliko godina je bezuspješno zahtijevao izvršenje predmetne sudske presude, kako u odnosu na tuženog suvlasnika, tako i u odnosu na Opštinu Herceg Novi, pozivajući se na odredbu Zakona o izvršenju i obezbjeđenju koja reguliše prenos obaveze na treće lice.

Međutim, Osnovni sud u Herceg Novom u više navrata odbijao je zahtjev podnosioca predstavke za izvršenje kao neosnovan, sa obrazloženjem da pravosnažna presuda nije donijeta u odnosu na Opštinu Herceg Novi, već u odnosu na fizičko lice (tadašnjeg suvlasnika), te samim tim Opština nije u obavezi da pristupi izvršenju iste. S tim u vezi, podnosilac predstavke je upućen da pokrene građanski postupak protiv Opštine.

Ustavni sud Crne Gore u junu 2023. godine donio je odluku kojom je utvrdio povredu člana 32 Ustava Crne Gore i člana 6 stav 1 Konvencije u odnosu na podnosioca predstavke zbog propusta Osnovnog suda u Herceg Novom da pruži adekvatne i dovoljne razloge za odluku kojom odbija kao neosnovan prigovor podnosioca predstavke protiv rješenja kojim se odbija njegov zahtjev za izvršenje pravosnažne sudske presude.

Do danas, pravosnažna presuda Osnovnog suda u Herceg Novom i konačna rješenja Komunalne policije donijeta u korist podnosioca predstavke 2010. godine nijesu izvršena, a postupak eksproprijacije predmetnih katastarskih parcela je i dalje u toku.

U predstavci koju je podnio Evropskom sudu, g-din Vlahović prituživao se, inter alia, na neizvršenje pravosnažne sudske presude i konačnih odluka upravnih organa donijetih u njegovu korist 2010. godine.

Odlučujući o meritumu predmetne pritužbe, Evropski sud je utvrdio da u postupku izvršenja sudske presude, sudovi nižih instanci nijesu primijenili relevantne odredbe Zakona o izvršenju i obezbjeđenju koje regulišu prenos obaveze na treće lice, kako je to istakao i Ustavni sud Crne Gore kada je ukinuo odluku Osnovnog suda u Herceg Novom kojom je odbijen kao neosnovan zahtjev podnosioca predstavke za izvršenje pravosnažne sudske presude.

Kada je u pitanju postupak eksproprijacije, Evropski sud je naveo, a kako je to ukazao i Vrhovni sud Crne Gore u odluci po tužbi za pravično zadovoljenje podnosioca predstavke, da postupak eksproprijacije ne može predstavljati prepreku za izvršenje predmetne pravosnažne sudske presude i konačnih odluka upravnih organa.

Imajući u vidu navedeno, te dužinu trajanja predmetnog postupka izvršenja, Evropski sud je utvrdio da propust države da izvrši pravosnažnu sudsku presudu i konačne odluke upravnih organa donijetih u korist podnosioca predstavke 2010. godine predstavlja povredu člana 6  Konvencije (pravo na pravično suđenje), kao i povredu člana 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju (zaštita imovine) podnosioca predstavke.

Evropski sud je dosudio podnosiocu predstavke 4.700,00 eura na ime naknade nematerijalne štete i 1.025,00 eura na ime troškova postupka.

Predmetna presuda dostupna je na veb stranici Evropskog suda na engleskom jeziku, a nakon prevoda biće objavljena na veb stranici Kancelarije zastupnika Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava.